Recep Cengiz- 27 Mayıs 2020 Günümüz futbolunun daha hızlı, daha güçlü ve daha çabuk oynandığı gerçeğini düşündüğümüzde, büyük bir mücadele ile rakipten kazanılan topun, büyük bir emekle hazırlanan atağın, çok basit bir şekilde ofsayt nedeniyle sonlanması forvet oyuncuları kadar takımlar için büyük bir problemdir.

Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB) tarafından yazılmış, Futbol Federasyonları Birliği (FIFA) tarafından 11. Kural olarak “rakip kale sahasına yakın bir ortamda oyuncunun, kale çizgisine toptan ya da son rakip oyuncudan daha yakın olması durumu” şeklinde tanımlanan ofsayttın tarihi süreçteki tanımlarına bakıldığında;

1863 yılındaki ilk futbol oyun kurallarına göre “bir oyuncu topun önüne geçtiği anda oyun dışı kalır. Mümkün olduğu kadar çabuk, topun arkasına geçmelidir. Eğer top; kendi takımından bir oyuncu tarafından pas olarak atılmışsa, rakip takımdan biri ya da kendi takımından topun gerisinde herhangi bir takım arkadaşı dokunana kadar topa dokunamaz. Ancak kale çizgisinin arkasından topa vurulduğunda, hiçbir oyuncu oyun dışında kalmaz. Görüldüğü gibi İlk futbol oyun kurallarına göre; topun ilerisinde olan tüm oyuncular” ofsayt olarak değerlendirilmiştir.

1866 yılında, ofsayt kuralı, “kale ve top arasında 3 rakip oyuncu varsa, oyuncular ofsayt sayılmaz” olarak değiştirildi.

1925 yılında, 3 rakip oyuncu şartı 2’ye indirildi.

1990 yılında, ofsayt kuralında hücum yapan takıma avantaj sağlandı. Sondan ikinci oyuncuyla aynı hizada olan oyuncunun ofsayt olarak değerlendirilmemesi kararlaştırıldı. Buna göre: “bir oyuncu rakip kale çizgisine en az iki rakip oyuncudan daha yakın değilse ofsayt pozisyonunda sayılmaz” denildi.

1995 yılında, ofsayt pozisyonunda bulunmanın tek başına bir ihlal olmadığı belirtilerek, “aktif-pasif” kavramları getirildi. “Oyuna müdahale etmek”, “rakibe müdahale etmek” ve “avantaj sağlamak” ofsayt kuralında ilk kez yer aldı. Buna göre: “ofsayt pozisyonundaki bir oyuncu yalnızca top kendi arkadaşına değdiği veya kendi takım arkadaşı tarafından oynandığı anda hakemin kanaatine göre; oyuna müdahale ederek veya rakibe müdahale ederek veya bulunduğu pozisyondan avantaj sağlayarak aktif oyunun içinde ise ofsayt ile cezalandırılır” denildi.

2018 FIFA tarafından, "bir oyuncu rakip oyuncunun topla oynama yeteneğini etkileyecek bir eylemde bulunursa bu ofsayt olarak cezalandırılır" ifadeleri ile tanımlandı.

2020 UEFA Başkanı Alexander Ceferin yaptığı açıklamada, "Bir santimetre ofsayt, ofsayt değildir..." ifadelerini kullanması ofsayt kuralında yine bir değişik mesajı veriyor.

Biraz karmaşık bir futbol kuralı olan ofsayttı daha da karmaşık hale getirmeden incelersek:

Oyuncu şu pozisyondayken ofsayttadır;

Karşı takımın kale çizgisine toptan ve sondan ikinci rakip oyuncudan daha yakın olduğu durum

Oyuncu şu pozisyonlarda ise ofsayt değildir; 

 - Kendi yarı sahasındaysa, Sondan ikinci rakip oyuncuyla aynı hizadaysa, 

-Son iki rakip oyuncuyla aynı hizadaysa,

-Kale ile arasında oyuncu olmamasına rağmen topun arkasındaysa.

-Ofsayt pozisyonundaki bir oyuncu, topun takım arkadaşına dokunduğu veya takım arkadaşının topla oynadığı anda hakemin kanaatine göre:

- Oyuna müdahale ederek,  

 -Rakibe müdahale ederek, 

-Bulunduğu pozisyondan avantaj elde ederek aktif oyuna dahil olursa ofsayt olarak cezalandırılır. 

Futboldan çok anladığını iddia edenlerin bile eksik bildiği bir kuraldır. Öncelikle kaleci şartı yoktur, ileri (bu çok önemli, pası atanın ilerisinde olan arkadaşı) atılan paslarda pası alacak takım arkadaşının gerisinde en az 2 rakip oyuncu olmalı. Bazen kaleciler korner için rakip kaleye gidiyor bunun örnekleri yaşanıyor, ya da kaleci topa çıkarken çok açılıyor bu durum yaşanıyor. 

 Her ne şartta olursa olsun geriye doğru atılan paslarda ofsayt kuralı işlemez. En kaba örneği şu; 2 takım arkadaşı rakip kalenin önünde bomboş bekliyorlar, düşünün kaleci bile yok, arkadaşlardan biri gerisinde olan (hatta aynı hizada) diğer arkadaşına pas verebilir ve bu ofsayt olmaz. Özetle FIFA der ki: kendisine avantaj sağlamayan, topa müdahale etmeyen, rakiple ikili mücadeleye girmeyen oyuncuya ofsayt verilmez.

Şu şekillerde ofsayt olmaz:

- Taç atışı,

- Köşe vuruşu,

- Kale vuruşu

Kural İhlali Nedeniyle Verilen Ceza

Hücum yapan takımın bir oyuncusu ofsayttaysa karşı takıma endirekt serbest vuruş verilir ve vuruş ofsayt’ın olduğu noktadan kullanılır¹.

Sürekli ofsaytta düşen bir futbolcu ve ofsayt kuralının kendisi nasıl görünür?

FELSEFİ AÇIDAN BAKARSAK:

 - Özgürlük tutkunu bir futbolcu, 

- Hakemlerin dikkatli olup olmadıklarını ölçmek için konulmuş bir kural, 

 - Antrenörlerin çok iyi bildiği fakat futbolcularına anlatamadığı bir kural, 

 - Maçın sonucuna direk etki edebilen bir kural, 

 - Hakemler için göz testi,

- Mahalle maçlarında ‘beleşe yatmanın’ müsabakada kurallaştırılmış şekli, 

 - Taraftara futboldan anladığını hissettiren tartışma, 

 - Her sezon değiştirilen kural, Futbolu bilme kriteri,

- Golün düşmanı,

- Güçsüz takımların can simidi,

 Özetle, her sezon yeniden ele alınması gereken bir konu gibi görünüyor.

PSİKOLOJİK AÇIDAN BAKARSAK:

Oyun kurallarındaki ofsayt değişimi, futbolun hem öznesi hem de nesnesi olan futbolcular zorunlu olarak tatbik etmektir. Bu çerçevede örneğin ofsayt psikolojisi sürekli ofsaytta düşen futbolcuları sosyal, duygusal, zihinsel yönleriyle incelemek zorunda kalacaktır. Oyun genelinde;

 - Dikkat bozukluğu,

 - Heyecan, motivasyon ve özgüven kaybı,

- Kaygı, stres, öfke ve saldırganlık,

- Takım arkadaşları ile uyumsuzluk,

 - Bilinçsiz bir eylem,

- Dikkat bozukluğu,

 - Tez canlılık,

 - Takımda istenmeme algısının giderilmesi spor psikolojisinin ilgi alanları içerisindedir.

TEKNİK AÇIDAN BAKARSAK:

Olumlu tarafından bakarsak ofsaytta düşmemek bir futbolcunun,

- Zekâ göstergesi,

-Futbolcular arasında uyum ve oyun becerisinin üst düzeyde olduğunun göstergesi olarak kabul edilebilir. 

Olumsuz tarafından bakarsak;

- Takımının galibiyeti önünde ciddi bir engel,

- Takımda sistem ve oyun ritminin bozulması,

- Göz ve ayak koordinasyon bozukluğu,

- Güç ve süratin verimsiz kullanılması,

- Rakip savunmanın tuzağına düşmek,

-Zamanlama hatası,

- Anlaşılmazlık yaşanması,

- Zamanlama hatası görülmesi,

- Çevre kontrolü eksikliği, -Pozisyon ve tercih hatası ile pozisyon kayıpları olması,

- Oyunun kilitlenmesi örnekleri verilebilir.

HAKEM AÇIDAN BAKARSAK:

- Kural ihlali, 

- Saliselik bir hareketi görüp bayrak kaldırmak,

- Ya da görmeyip bayrak kaldırmamak ve VAR’ın uyarısı ile verdiği kararı değiştirmek durumunda kalmak (golü iptal etmek, penaltıyı ve gösterilen kartı iptal etmek veyahut golü vermek vb. gibi)

İZLEYİCİ/TARAFTAR AÇISINDAN BAKARSAK:

- Atakların tüketmesi…

- Oyuncunun şaşırması…

-  Takımın hiçbir şey başaramaması…

-  Hiçbir işe yaramayan bir futbolcunun forvet oynaması…

-         -  Hakemin şaşırması ve VAR’ın devreye girmesi…

Ofsaytta mizah katarsak:

- Futbolun meyvesi golse, ofsayt da o meyvedeki kurttur…

- Yan hakemin en çok küfür yeme sebebi…

- Tarihi yine ‘tarih tekerrür’ etmesi…

- Kızlar ofsayttı açıklıyorum. Babanız akşam dışarı çıkmanıza izin verdi: Gol.

Ama kardeşinde seninle gelecek dedi: Ofsayt…³ 

- Sürekli ofsaytta düşen bir futbolcu mahalle maçlarındaki mızıkçı çocuklara benziyor…

- 4x4 m bayrak yarışında son yarışmacının bayrağı düşürmesi…

- Yüzme yarışmasında start verilmeden yüzücülerden birinin erken havuza atlaması…

- Basketbolda boyalı alanda 3 saniyeden fazla durup smaç yapmak gibi bir şey olsa gerek. 

 Sakın abarttığımı düşünmeyin!

 110 m uzunluğu 64 m genişliği olan 7 dönümlük bir alandan, en büyük amacın gol atmak olduğu bir oyunda santimlik ölçümlerle “avantaj veya dezavantaj” aramak çok gereksiz ve anlamsızdır.

 Ofsayt içinde bir diğer gereksiz ve anlamsız kural ‘pozisyon tamamlandıktan sonra bayrak kaldırılması’ kuralıdır. Kuralın amacı sözde ‘Oyunu hızlandırmak’ ama uygulama tam tersi zaman kaybettiriyor. Düşünsenize, futbolcu ofsaytta topla buluştu, pas verdi, orta yapıldı, gol oldu ve bayrak yeni kaldırıldı… Bu durumda kim, nerede, nasıl zaman kazanıyor?

Üstelik pozisyon tamamlanana kadar gereksiz yere tüketilen enerji, kaleci ya da oyuncunun sakatlık veya kart görme riskini unutmamak gerekiyor.   

Sonuç olarak, ofsayt bir kural olmanın ötesinde futbolun temel prensipleri içerisinde özellikle alt yapıda en ince ayrıntısına kadar öğrenilmesi gereken bir beceridir. Sürekli ofsaytta düşen bir futbolcunun önemini kaybedeceği, vazgeçilmez olmaktan çıkacağı, sıradanlaşacağı beklenen bir durum olduğundan, bu sorunun teknik ve psikolojik zeminde çözüme kavuşturulması önemlidir. Bu bağlamda, alt yapılarda antrenör planlanması yapılırken oyun kuralları için hakem eğitmeni; golle sonuçlanabilecek bir atağın ofsaytla sonlanmasının neden olduğu zaman, enerji, motivasyon ve konsantrasyon kaybını düşündüğümüzde (şu an ütopik gelse de), Liverpool’da teknik ekibin içinde duran toplardan (taç, frikik, korner…) sorumlu bir antrenör olduğu gibi alt yapılarda; ofsayt uygulama ve korunma becerisi kazanmak, enerji, zaman ve motivasyon kaybını azaltmak, futbolcular arasında uyum kalitesini artırmak, futbolculara doğru zamanda doğru hareket kabiliyeti edinmek ve forvet oyuncularını daha verimli kullanma vb. kazanımlar için ofsayt antrenörünün önemli bir ihtiyaç olduğu söylenebilir.

Kaynaklar:   

1- TFF Futbol Oyun Kuralları Kitabı, 2020.   

2- https://eksisozluk.com/ofsayt--43331?p=17 (Erişim tarihi 20 Mayıs 2020) 

3- https://www.google.com/search?q=ofsayt+mizah&sxsrf=ALeKk00rJXvS- Erişim tarihi 20 Mayıs 2020).

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş