Recep Cengiz-26 Ekim 2023 Savaş insanların ölmesi, yaralanması, sakat kalması, yaşamını yitirmesi demektir.

Ailesini yakınlarını dostlarını kaybetmesi, korku, acı şiddet ve gözyaşı demektir. Savaş, yalnızca bugünkü mağdurlarını değil, süreğen etkisiyle sonraki kuşakları da örseleyecek ağır bir travmadır¹.

"Aman Allah'ım biz ne yaptık?"

İlk atom bombasını atan Enola Gay isimli bombardıman uçağının yardımcı pilotu Robert Lewis'in patlamanın çıkardığı mantar bulutunu görünce verdiği tepki.

Savaşlar; acılarla dolu yaşam, açlık, toplu ölüm, göç, soykırım ve sürgün gibi travmalara yol açtığı gibi bireylerin insanlık adına büyük fedakârlıklar yapmalarına yol açar². Bu süreçte toplumun her kesiminden kapsayıcı bir dayanışma oluşturularak savaş karşıtı protesto eylemlerinin yanı sıra büyük hayran kitlesine sahip savaş karşıtı yıldız sporcuların girişimlerinden önemli sonuçlar alındığı görülmüştür.

Savaş politikası izleyen iktidara karşı protesto hareketlerinin ilk örneklerinden biri dünya ağır sıklet boks şampiyonu, Muhammed Ali’nin hikâyesidir. 1967’de Vietnam Savaşı’nın sürdüğü dönem, Muhammed Ali askere çağrılır. Muayeneden geçen Muhammed Ali’den yemin edip Vietnam’a gitmesi istenir. Amerika tarafından “İvedi” kaydı çıkarılıp zorla gönderilmek istense de Muhammed Ali, “Vietnamlılarla bir alıp veremediğim yok, hem onlar beni sizler gibi zenci diye hiç aşağılamadılar, bana hiçbir kötülük yapmadılar” diyerek, Vietnam’a gitmeyi ret eder. Bunun üzerine Amerikan Boks Federasyonu Muhammed Ali’nin Dünya Boks Şampiyonu unvanını geri alır ve lisansına el koyar. Hükümet Muhammed Ali’yi vatan haini ilan eder ve hiçbir eyalette maça çıkmasına izin verilmez. Basit bir trafik suçu işlediği gerekçesi ile mahkemeye çıkarılıp, 5 yıl hapis 10 bin dolar para cezasına çarptırılır³.

Vietnam Savaşı’na karşı çıkışı sebebiyle uzun süre ringlerden uzak kalan Ali’nin ringlere en medyatik ve efsanevi dönüşü, 30 Ekim 1974 yılında Zaire’nin Kinshasa şehrinde olmuştur. Yeni şampiyon George Foreman ile Muhammed Ali müsabakası yani ünlü Rumble in the Jungle dövüşü birçok açıdan sembolik anlama sahiptir. Daha önce bahsedilen özgürleşme hareketi ve Vietnam Savaşı’nın kamuoyundaki etkisi sporu, “siyasetten kaçış alanı” olmaktan çıkarmış ve tam anlamıyla “siyasetin merkezine” yerleştirmiştir.

“Dans et Şampiyon!

Kimsesizler yurdundaki yalnız çocuklar için dans et!

Çocuklar için salla yumruklarını.

Kiralarını ödeyemeyen işsizler için dans et!

Meyhanelerdeki ayyaşlar için dans et Şampiyon!

Kanserden geberen yoksul hastalar için…

Kefaletlerini ödeyemeyen sefil mahkûmlar için…

Herkesin terk ettiği eroinmanlar için…

Kocaları olmayan gencecik hamile kızlar için…

Dans et Şampiyon!

Savaş onlar için!

Antrenör Drew Bundini Brown’un Zaire maçındaki motivasyon konuşması”⁴

Bir başka örnek olay aynı yıllarda, 1967-70 yılları arasında Nijerya'nın güneydoğu illerinin Biafra Cumhuriyeti adı altında ülkede ayrılmak istemesi nedeniyle çıkan iç savaşa, Pele'nin maçını izleyebilmek için 48 saatliğine ara verildi.

2012-14 sezonlarında, Galatasaray’da forma giyen ve ülkesinde son derece popüler olan Drogba'nın, 2006'da Dünya Kupası eleme maçından sonra canlı yayında istediği barış dileği gerçek oldu. Futbol efsanesi, savaşın sona ermesi için çağrıda bulunurken ülkedeki silahlı gruplar arasında ateşkes imzalanmasını sağladı.

Bu bağlamda, savaşın sonunu düşünmeyenlere şöyle seslenmek gerekiyor;

Savaş bir insanlık suçudur. Çünkü savaşta sadece insan ölmez, diğer canlı ve bitkilerle insanlık ölür.

Savaşta, yalnız binalar yıkılmaz, umutlarda yıkılır.

Savaş sonrası geride sakatlar ordusu, dul kadınlar, hastalıklar, yokluk ve yoksunlukla beraber eğitimsiz, bakımsız, kimsesiz, korunmaya muhtaç yetim ve öksüz çocuklar kalır⁵.

Bir kadın dedi ki: “Savaş nasıl kutsal olmaz, benim oğlum bir savaşta öldü?” Bir başkası ise Reichstag duvarına şunu yazıyor: “Ben, Sofiya Kuntseviç, Berlin’e savaşı öldürmek için geldim⁶.”

Son sözü, Cumhuriyetin 100. Yılında Mustafa Kemal Atatürk’e bırakmak gerekirse: “Savaş zorunlu ve hayati olmalıdır… Ulusun hayatı tehlikeye girmedikçe, savaş bir cinayettir.”

Kaynaklar: 

1)     “Savaşların Yol Açtığı Ruhsal Yıkımlar”,  https://psikiyatri.org.tr/421/turkiye-psikiyatri-dernegi-basin-bulteni-savaslarin-yol-actigi-ruhsal-yikimlar(Erişim tarihi, 22.10.2023.

2)      Göka, E., Göka, S. (2009), Fanatizmin psikodinamiği, Anatolian Journal of Psychiatry, 10:325-331. 

3)      Çakmak, M.N., (2023), Politik Bir Mücadele Alanı Olarak Spor: Muhammed Ali Amerika’ya Karşı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Temmuz, (2), 452-465. 

4)      Güven, E. (2019), Vur Muhammed Aşkına, Vur Ali Aşkına: Siyaset ve Spor İkonu Olarak Muhammed Ali İmgesi, TRT Akademi Spor Yayıncılık, 4, 286-307. 

5)      Cibran, H. (2014), Kum, (Çev. Kenan SARIALİOĞLU), İş Bankası Kültür Yayınları - Modern Klasikler, İstanbul. 

6)      Işık, E. (2023), Cumhuriyet’in Gürbüz Çocukları, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 75, 1-12.

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş