Deniz Gökçe/04 Ağustos 2010

Fenerbahçe Spor Kulübü'nün gelir gider tablosu, bilançosu, konsolide bilançosu ve bu bilançolarda Ş. Saraçoğlu Stadı'nın değeri ve kulübün dönem karı ve net özvarlığı ve borcunun miktarı konularını futbolekonomi.com'da  birkaç defa gündeme getirdim!

Bu yıl da konu ile ilgili haziran ve temmuz aylarında iki yazı yazdım. Birinci yazı Deloitte sorumluları ile konuşmadan evvel, ikincisi de Deloitte ile konuştuktan sonra. Deloitte uluslararası ve saygıdeğer bir kurum. Kurumun yöneticileri, bana Fenerbahçe Faaliyet Raporu'nda gözüken 31.12.2009 tarihli Fenerbahçe gelir gider tabloları ve bilançoları kendilerinin denetlemediğini, denetimin kulüp içindeki denetim kurulu tarafından yapıldığını, yanlış bir imaj ortaya çıktığını 'açık seçik' söylediler.  Geçtiğimiz günlerde Murat Özaydınlı ile beraber basın toplantısına çıkan Deloitte temsilcisi Ömer Bey de bu gerçeği açıkça tekrar etti, söyledi.
Buna karşılık Fenerbahçe Spor Kulübü Derneği'nin Türkiye Futbol Federasyonu'na verdiği, UEFA lisansı alma prosedürü için hazırlanan, kamu oyuna kapalı ve gizli, ama detaylı bilgiler içeren bilançonun ise Deliotte tarafından denetlendiği (kurallar zaten emrediyor) gerçeğinin altı çizildi. Ayrıca Fenerbahçe Sportif AŞ adlı halka açık AŞ'nin 2009 mali tablolarının da (SPK kuralları gereği) Deloitte tarafından denetlendiği açıklandı.

Futbol Federasyonu'na verilen gizli ama Deloitte denetiminden geçmiş bilanço da tabiri caizse 'yarım konsolide' bir bilançodur, mesela FB TV mali tabloları orada yoktur, ama diğer bazı bağlı şirketler vardır. Tekrar edelim, bağlı şirketlerin hepsi yoktur, bu nedenle de tam konsolide bir mali tablo denetlenmesinden bahsedilemez. Federasyon UEFA süreci ilerledikçe toplam konsolide bilançoyu talep edecektir, çünkü UEFA talep etmektedir. Örneğin Beşiktaş'ın UEFA lisans sürecinde Beşiktaş televizyonunun konsolide bilançoya katılması talep edildiği ortaya çıktı.

Şimdi yalnızca iç denetimden geçen bilanço konusuna değinelim. Bilindiği gibi tüm 'büyük' kulüplerimiz gibi Fenerbahçe de gelir gider tablosunda genelde  ziyan  yazar, ziyanlar da birikir, bu nedenle bilançoda da özvarlık erir, eksi özvarlık durumu ortaya çıkar, borç da dev hale gelir. Böyle bir durumda her Türk spor derneği ve şirketinde olduğu gibi Fenerbahçe Spor Kulübü derneğinde de bazı mali yaklaşımlar gerçekleşmek zorunda idi. 2009 yılı sonu faaliyet raporundaki sadece iç denetimden geçmiş kayıtlarda (Deloitte denetimi olmayan) kısa vadeli borç 41 milyon TL kadar ve uzun vadeli borç 385 milyon TL, yani toplam 425 milyon TL olarak gözükmektedir. Bu borçların vadesi, para cinsi, faiz, vade, kur gibi özellikleri ve teminatları da açıklanmıyor. Ama bilançonun toparlanması sürecinde bilançoyu pozitif özvarlık durumuna getirmek için bir adım atıldı. Saraçoğlu Stadı ve arazisi Fenerbahçe'nin değildi, stadı uzun vadeli kiralamış olan kulüp üst kullanım hakkına sahipti, 30-40 yıl kadar daha kullanacaktı. Kulüp sadece üst kullanım hakkına sahip olduğu stada, kendi beyanına göre, ama üyelerine detay bilgileri de vermeden, 100 milyon dolar ek inşaat yaptığını söyleyerek bilançoların yapısını değiştirdi. Fenerbahçe Kongre üyelerine dağıtılan Fenerbahçe Spor Derneği faaliyet raporu incelendiğinde bir muhasebe kaydı ile kulübe ait olmayan stadın 2008 faaliyet raporunda 79 milyon TL, 2009 faaliyet raporunda da 158 milyon TL değerde varlık olarak kayda geçildiği görülüyor. Yani 2009 faaliyet raporunda geçen yılın iki misli ve yüzde yüz artan büyük bir gayrimenkul değer artışı (kabaca da toplam yüz milyon dolarlık bir artış bu !) görülüyor. Bu 'açıklamasız muhasebe kaydı' ne? Bilançonun pasifindeki eksi özvarlık, 152 milyon kadar ve 'özel fon' adı ile eklenen toplam gayrimenkul değer artışı sonucu,  artıya çevriliyor. Fenerbahçe kendine ait olmayan stada yaptığı geçmiş inşaat masrafını önce 2008 yılında bilançoya varlık diye yazmış. 2009 yılında da stat değerine kabaca yüzde yüz zam yaparak, bir değer artış fonu yaratmış ve kulübün dev boyuttaki eksi özvarlığı da artıya dönmüş. Benzer değer artışları tüm varlık kalemlerinde var. Kriz ortamında varlık değerlerinin düştüğü ülkemizde,  Fenerbahçe'nin varlıkları üç rakamlı değer artışı sağlamış! Büyük geçmiş yıl zararları sonucu 2009 faaliyet raporunda özkaynak toplam değeri eksi olacak iken, bu muhasebe kaydı sonucu toplam 152 milyon TL sabit varlık değer artışıyla özkaynak, artı 84 TL değerine yükselmiş oluyor.

Bizim edindiğimiz bilgilere göre Fenerbahçe kamuya ait statta bulunan uzun vadeli üst kullanım hakkının ilerde getireceği gelirleri kendisi tahmin etmiş (?) (veya bir başka kuruma tahmin ettirmiş), çünkü Deloitte tahmini yapan taraf değil. İlk yıl bunları 'cost basis' yani maliyet esasına göre bilançoya yazmış. Son yılda ise değerlendirme kuralı değişikliği yapmış ve 'present discounted value' yani halihazır ıskonto edilmiş değere çevirmiş ve değeri yükseltmiş. Tekrar söyleyelim, uzun vadeli gelir tahminleri ve ıskonto haddi seçimi Deloitte tarafından yapılmış veya denetlenmiş değil. Özetle Fenerbahçe kulüp üyelerine dağıtılan 2008 ve 2009 faaliyet raporlarında gözüken, Deloitte tarafından denetlenmemiş spor derneği  bilançosundaki değer  artışının hesabı, tahmini gelirler ve kullanılan ıskonto haddi, dernek üyelerince bilinmiyor. Bizce Fenerbahçe bu hesabın detayını, kullanılan gelir tahminlerini ve seçilen ıskonto oranını, yani tüm hesap metodunu kulüp üyelerine ve sportif taraftaki AŞ'nin halka açık olması nedeni ile ve konsolide bilanço verilme mecburiyeti nedeniyle de, kamu oyuna açıklamak zorunda. Kulüpten bir açıklama bekliyoruz.

TFF'ye ve dolayısı ile UEFA'ya verilen yarım konsolide ( FB TV yok) ama gizli gelir gider tablosu ve bilançolarda, bizim tahminimiz, UEFA kuralları çerçevesinde daha yüksek bir kısa vadeli borç gözükecek,  özkaynak miktarı da daha düşecek, çünkü konsolide kayıtlarda geçmiş ve cari ziyan çok daha büyük çıkacak. Bu tahminin yanlış çıkması ancak Fenerbahçe'nin kemer sıkması ile mümkündür, o da zor. Dikkat edilsin, Galatasaray benzer nedenlerle çok büyük bir kemer sıkma operasyonu geçiriyor, mali yapıyı düzeltmek için! Fenerbahçe basın toplantısı yapıp, basın mensuplarına soru sorma hakkı vermeden toplantıdan kaçacağına; basın, dernek üyeleri ve kamuoyuna açıklama yaparak biraz işlerin detayını anlatsa daha iyi olur. Son olarak da ekleyelim. Stadın değerini arttırmak öz varlığı geçici olarak arttır, ama stadı satamayacağınıza göre nakit değeri olan bir işlem de değildir. Kaçınılmaz gerçek, sonunda kemer sıkılacağıdır! 'Şeffaflık' acilen gerekiyor!

{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş