Futbolekonomi- 30 Kasım 2025 UEFA, Avrupa futbolunda finansal disiplini güçlendirmek için Finansal Fair Play’i (FFP) 2010 yılında ilk kez tanıttı. Peki, bu kurallar seti Avrupalı elit kulüplerde kârlılığa ne katkı sağladı? Football Benchmark ekibinin bu analizini sizler için Türkçe'ye çevirdik. 

Amaç, kulüplerin bütçelerine uygun yaşamalarını ve daha sorumlu bir uzun vadeli temelde faaliyet göstermelerini sağlamaktı. Birkaç yıl içinde bu çerçeve somut etkilerini göstermeye başladı. 2017 yılına gelindiğinde, Avrupa kulüp futbolundaki toplam zararlar ilk kez kolektif kârlılığa dönüştü.

Bu ivme, COVID-19 pandemisiyle kesintiye uğradı. Gelirler keskin bir düşüş yaşarken maliyetler yüksek kaldı ve birçok kulüp zarar pozisyonlarına geri döndü. UEFA, yeni Finansal Sürdürülebilirlik Kuralları’nı (FSR) 2022’de başlattığında, Başkan Aleksander Čeferin, “futbol endüstrisinin evrimi ile pandeminin kaçınılmaz finansal etkileri, kapsamlı reform ve yeni finansal sürdürülebilirlik kurallarına olan ihtiyacı göstermiştir” notunu düştü.

FSR çerçevesi, selefinden daha sağlam bir yapıya sahip; temeli solvabilite, istikrar ve maliyet kontrolü olmak üzere üç ana sütuna dayanıyor. Odak noktasını sadece kârlılığın ötesine, kulüplerin genel finansal sağlığına genişletiyor. Bununla birlikte, kârlılık sistem içindeki ana finansal göstergelerden biri olmaya devam ediyor ve erken etkisini değerlendirmek için değerli bir ölçü sağlıyor.

Kademeli uygulanmasının üç sezonu geride kalırken, bu analiz FSR’nin daha fazla kârlılığa dönüşüp dönüşmediğini inceliyor; İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Portekiz, İskoçya, İspanya ve Türkiye’den 24 önde gelen Avrupa kulübünün 2024/25 rakamlarına dayalı finansal verilerle. Bu örnek, üst düzey takımların yeni çerçeveye nasıl uyum sağladığına dair temsilci bir bakış sunuyor.

Bu analiz, 24 Avrupa kulübünün örneğini kapsıyor: AC Milan; ACF Fiorentina; AFC Ajax; AZ Alkmaar; Bologna FC 1909; Borussia Dortmund; Celtic FC; FC Barcelona; FC Bayern München; FC Internazionale Milano; FC Porto; FC Twente; Feyenoord Rotterdam; Galatasaray SK; Juventus FC; Manchester United FC; Paris Saint-Germain FC; PSV Eindhoven; Real Madrid CF; SL Benfica; Sporting Clube de Braga; Sporting Clube de Portugal; SS Lazio; Vitória de Guimarães.

Kârlılık belirgin bir iyileşme gösteriyor

Analiz edilen Avrupa kulüplerinin toplam net sonucu, son üç sezonda belirgin bir şekilde iyileşti; 2022/23’teki kolektif ortalama €296 milyon zarardan 2024/25’te genel ortalama €100 milyon kâra geçiş yaptı. Bu yaklaşık €400 milyonluk kayma, örnek içindeki kârlılıkta net bir yukarı yönlü seyir vurguluyor.

Juventus FC ve Paris Saint-Germain FC’deki kayıpların önemli ölçüde azalması ile FC Internazionale’nun 21. yüzyıldaki ilk kârlı sezonu, son üç sezonda gözlemlenen en önemli finansal iyileşmelerden bazılarını oluşturuyor.

Sonuçlar ligler ve bireysel kulüpler arasında değişse de genel yön tutarlı. Zararlar daraldı, birkaç kulüp fazlaya döndü ve seçilen kulüpler grubu daha güçlü bir finansal temelde faaliyet gösteriyor. Bu trend, düzenlemelerin etkisini gösterirken Avrupa’nın önde gelen kulüplerinin daha fazla istikrara doğru ilerlediğini işaret ediyor.

Faaliyet geliri büyümesi bu toparlanmayı destekledi

24 kulüp genelindeki ortalama faaliyet gelirleri, 2022/23’teki €298 milyondan 2024/25’te €362 milyona yükseldi; yaklaşık %21’lik bir artış. Temel gelirlerdeki bu yukarı yönlü trend, örnek genelinde görülen toplam net sonuçlardaki iyileşmenin finansal temelini sağladı.

Üst düzey kulüpler giderek daha fazla geliri ticari faaliyetlerden elde ediyor; kulüpler küresel markalarını inşa etmeye devam ederken sponsorluklarda sürekli genişleme yaşanıyor. Maç günü geliri de önemli bir katkı sağladı; son yıllarda birkaç kulüp stadyum altyapısına önemli yatırımlar yaptı. Örneğin, Real Madrid bu dönemde faaliyet gelirlerinde %43’lük bir artış kaydetti; bu, yeni Santiago Bernabéu’nun etkisini yansıtıyor. UEFA Şampiyonlar Ligi’nin yeni formatı ve yeni FIFA Kulüpler Dünya Kupası’ndan elde edilen ek gelir de kritik bir rol oynadı. Ayrıca, UEFA Kulüp Yarışmaları’na katılım, seçilen kulüplerden bazılarının gelir performansını açıkça etkiledi. Örneğin, Bologna FC 1909, analiz edilen dönemde faaliyet gelirlerinde %141’lik bir artış kaydetti; bu, Avrupa yarışmasına katılmanın faydalarını yansıtıyor.

Üç sezon boyunca büyümenin tutarlılığı, önde gelen kulüplerin gelir tabanlarını yeniden inşa ettiklerini ve çeşitlendirdiklerini gösteriyor; yeni düzenleyici çerçeve altında kârlılık için daha güçlü ve sürdürülebilir bir temel sağlıyor.

Oyuncu ticareti dahil toplam gelirler

Oyuncu ticareti dahil edildiğinde, 24 kulübün ortalama toplam geliri 2022/23’teki €323 milyondan 2024/25’te €398 milyona yükseldi; %23’lük bir artış. Transfer faaliyetleri bazı kulüplerin iş modellerinde rol oynamaya devam etse de, temel veriler iyileşmenin ana itici gücünün istisnai oyuncu satışları değil, tekrar eden faaliyet gelirlerinin toparlanması ve büyümesi olduğunu gösteriyor.

Bu analizde detaylı maliyet verileri değerlendirilmese de, birçok kulübün yeni düzenleyici ortama uyum sağlarken oyuncu harcamalarına ve maaş yapılarına daha ölçülü bir yaklaşım benimsediği açık. Kadro maliyeti oranının kademeli tanıtımı – kulüp gelirlerinin %70’ini maaş, transfer ve menajer ücretlerine sınırlayan – zaten disiplini etkiliyor.

Kârlılık, artan finansal istikrar arasında yükseliyor

FSR’nin ilk yılları, önde gelen Avrupa kulüplerinde kârlılıkta belirgin bir iyileşmeyle çakıştı. Toplam net sonuçlarda yaklaşık €400 milyonluk bir kayma ile hem faaliyet hem de toplam gelirlerdeki büyüme, sektörün daha fazla dengeye doğru ilerlediğini gösteriyor. Pandemi sonrası toparlanma gibi diğer faktörler bu sonuçlara katkıda bulunmuş olsa da, veriler FSR’nin en azından son zamanlarda Avrupa yarışmalarına katılan önde gelen kulüpler örneğinde kulüp finansmanları üzerinde zaten istikrarlaştırıcı bir etki yarattığını işaret ediyor.

Kârlılık düzenlemelerin tek odak noktası değil, ancak finansal sağlığın ana göstergelerinden biri olmaya devam ediyor. Daha geniş çerçeve, kulüplerin harcamalarını gelirlerine giderek daha fazla uyumlu hale getirmesini ve daha sürdürülebilir parametreler içinde planlama yapmasını teşvik ediyor gibi görünüyor.

Bu gelişmelerin daha geniş etkileri de var. Futbol kurumsal yatırımı çekmeye devam ederken, iyileşen kârlılık ve daha öngörülebilir performans, kulüplerin güvenilirliğini ve uzun vadeli değerini artırıyor. Daha dengeli bir faaliyet modelinin ortaya çıkışı, sektöre olan güveni güçlendirebilir ve sürekli büyümeyi destekleyebilir.

Kaynak: https://footballbenchmark.com/e/blog/28466/415194

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş