Av.Mustafa Batmaz- 13 Ekim 2025  Son günlerde Türk futbol kamuoyunu gündeminde fazlasıyla yer alan Kerem Aktürkoğlu’nun sözleşme detayları, bu sözleşmenin nasıl yapıldığı, ödeme planları gibi birçok konu tartışmaya sebep olmuştur.

Özetle makale: modern futbolda oyuncu maaşlarının imaj hakları sözleşmeleriyle gizlenmesi konusunu incelemektedir. Yazı, özellikle Finansal Fair Play (FFP) ve artık UEFA Finansal Sürdürülebilirlik Düzenlemeleri (FSR) kapsamında, kulüplerin finansal disiplin kurallarını aşmak için bu yöntemi nasıl kullandığına odaklanmaktadır. Makale, bu uygulamaların UEFA ve FIFA nezdinde bir gri alan oluşturduğunu ve kulüplere para cezaları veya turnuvalardan men cezaları getirebileceğini belirtmektedir. Özellikle Neymar'ın Paris Saint-Germain'e transferi gibi sembolik vakalar üzerinden, ilişkili üçüncü tarafların oyuncuya yüksek bedelli imaj hakkı ödemeleri yaparak kulübün maaş yükünü hafifletmesinin kurallara aykırı olduğunu vurgular. Sonuç olarak, yazar, tüm ödemelerin şeffaf olması, tek bir sözleşmede belirtilmesi ve adil piyasa değeri ilkesine uygun olması gerektiğini savunmaktadır.

Bugünün futbol dünyasında futbolcuların yüzleri, isimleri ve markaları artık sahadaki performansları kadar gelir yaratmaktadır. Kulüpler, oyuncuların tanıtım gücünden yararlanmak için imaj hakkı sözleşmeleri imzalarken; bu sözleşmelerin giderek maaş ödemesiyle iç içe geçmesi ve bu durumun spor hukuku açısından bir gri alan teşkil etmesi FIFA ve UEFA gibi kurumların dikkatinden kaçmamaktadır. Kulüplerin, Finansal Fair Play düzenlemelerine takılmama amacıyla oyuncu maaşlarını imaj hakkı sözleşmeleriyle ödeyerek gizli maaş ödemesi yapması yetkili kurumlar tarafınca para ve turnuvalardan men cezaları verilmesine yol açmaktadır. Bu nedenle sormamız gereken soru: Bir futbolcuya “imaj hakkı” adıyla yapılan ödeme ne zaman reklam faaliyeti, ne zaman gizli maaş sayılmalıdır?

Öncelikle imaj hakkının ne olduğunu açık ve net bir şekilde anlamak gerekir. İmaj hakkı, oyuncunun adı, yüzü, sesi, fotoğrafı veya markası üzerinde sahip olduğu kişisel bir haktır. Kulüpler veya sponsorlar bu hakları kullanmak istediklerinde futbolcuya bir bedel öderler. Sorun, bu ödemelerin futbolcunun gerçek maaşının bir parçasıymış gibi kullanılmaya başlanmasıyla ortaya çıkar. Yani görünürde imaj hakkı sözleşmesi gibi düzenlenen ama gerçekte oyuncunun kulüp maaşının bir kısmını karşılamak için kullanılan yöntemlerdir. Peki kulüpler neden böyle bir yolu tercih etmektedir?

Bu durum UEFA’nın ilk defa 2011-2012 senesinde yürürlüğe koyduğu Finansal Fair Play (FFP) regülasyanlarıyla birlikte dünya futbolunda ele alınan konulardan biri konumundadır. UEFA’nın FFP düzenlemeleri bugün karşımıza “UEFA Financial Sustainability Regulations” (FSR) yani “UEFA Finansal Sürdürülebilirlik Düzenlemeleri” olarak çıkmaktadır. İlgili düzenlemenin en önemli hususlardan biri gelir gider dengesi ilkesidir. Bu regülasyonun 85-92. maddeleri arası düzenlemelerinde, kulüplerin mali istikrarını korumak amacıyla “futbol kazançları” kavramını detaylandırılmaktadır. Bu maddelere göre her kulüp, futbol faaliyetlerinden elde ettiği ilgili gelirler ile bu faaliyetler için yaptığı ilgili giderleri açık ve doğru biçimde sınıflandırmakla yükümlüdür. UEFA, bu veriler üzerinden her kulübün futbol kazançlarının hesabını yapar ve üç yıllık raporlama döneminde kulübün toplam zararının kabul edilebilir sapma sınırını aşmamasını ister, bu sınır 60 milyon avro civarındadır. Kulüplerin bu hesaplamalarla ilgili tüm finansal bilgi ve belgeleri eksiksiz biçimde UEFA’ya sunma yükümlülüğü söz konusudur; eksik, yanıltıcı veya gizlenmiş raporlama durumlarında mali istikrar kuralı ihlal edilmiş sayılır. Bu hükümler, kulüplerin gelirlerinin üzerinde harcama yapmasını önleyerek Avrupa futbolunda şeffaflık, finansal disiplin ve uzun vadeli sürdürülebilirliği sağlamayı amaçlar.

İmaj haklarının gri alan oluşturmasının sebebi UEFA’nın regülasyonunda belirtilen ilgili gelir ve ilgili gider kavramlarıyla alakalıdır. İlgili gelir olarak sayılabilecek şeyler, maç bileti gelirleri, yayın gelirleri, sponsorluk gelirleri, oyuncu satış gelirleri, turnuvalardan elde edilen kazançlar şeklinde olup; ilgili giderler ise, çalışan maaşları (oyuncu, teknik heyet, vb.), transfer ücretleri, stadyum ve futbol operasyon giderleri gibi şeylerdir ve söz konusu düzenlemede detaylıca açıklanmıştır.

Bu tartışmanın merkezinde, futbol tarihinin en pahalı transferi olan Neymar’ın Paris Saint-Germain’e (PSG) transferi yer almaktadır. UEFA’nın Finansal Fair Play (FFP) rejimi altında gerçekleşen bu transfer, imaj hakkı ödemeleriyle finansal kuralların nasıl esnetilebildiğini gösteren en sembolik vakadır. PSG’nin sahibi olan Qatar Sports Investments (QSI), Katar kaynaklı bir finansal yapı oluşturarak devlet bağlantılı kuruluşlar aracılığıyla Neymar’a çeşitli sponsorluk ve “imaj hakkı” ödemeleri yapmıştır. Görünüşte bu anlaşmalar, Neymar’ın Katar markasının tanıtım yüzü olmasını amaçlamaktadır. Ancak pratikte, bu ödemeler PSG’nin finansal yükünü hafifletmekte ve dolaylı olarak kulübün maaş bütçesine katkı sağlamaktadır. Bu durum hem FIFA hem UEFA nezdinde bazı tartışmalara sebep olmuştur.

Öncelikle FIFA’nın “Oyuncuları Statüsü ve Transfer Talimatnamesi” madde 18bis uyarınca oyuncu sözleşmelerine dışsal bir finansal etki yaratılmasını yasaklar. Eğer bir sponsor veya üçüncü kişi, futbolcunun maaşını veya transferini finanse ediyorsa, bu durum üçüncü taraf etkisi olarak kabul edilir. Burada bahsettiğimiz husus kulübe verilen sponsorluk ücretinin bir oyuncu için harcanması değildir, bu zaten mümkündür çünkü sponsorluk anlaşması kulüple yapılmıştır ve kulüp bu parayı istediği şekilde harcayabilir. Burada sıkıntı sponsorun direk olarak oyuncunun maaşını ödemesidir. Bu durum da şu şekilde gerçekleşmektedir. Kulüp, oyuncuya düşük maaşlı bir futbol sözleşmesi yapar. Aynı oyuncuya, kulüple ilişkili bir sponsor şirket üzerinden yüksek bedelli bir imaj hakkı sözleşmesi sunulur. Bu ikinci sözleşme, UEFA ve federasyon raporlarında doğrudan görünmez; çünkü kulüp yerine üçüncü taraf ödeme yapmaktadır. Böylece kulüp, hem maaş bütçesini düşük gösterir hem de FFP limitlerini aşmadan yıldız oyuncuyu finanse eder. Bu durumdaki en büyük problemlerden biri imaj hakkı üzerinden maaş ödemesi yapan üçüncü kişinin aslında oyuncunun üzerindeki etkisidir. Örnek vermek gerekirsek, geç ödenen bu para oyuncunun saha içi performansına etki edebilir ve bunun sebebi üçüncü kişi olmuştur.

Aynı zamanda UEFA’nın “Adil Piyasa Değeri” ilkesi ile de çatışmış ve tartışma konusu olmuştur. Bu ilkeye göre adil piyasa değeri, bir varlığın veya yükümlülüğün, bilgili, istekli ve birbirinden bağımsız taraflar arasında, herhangi bir zorlama veya ilişki etkisi olmaksızın yapılan serbest pazarlık koşullarında anlaşma sağlanacak fiyatı ifade eder. Futbolun işleyişi açısından ele alırsak, sponsorluğun miktarı veya oyuncunun kulüple yaptığı sözleşme ve imaj haklarında anlaşılan miktar değerlendirilerek UEFA bu ödenen paraları adil piyasa değerinde olup olmadığını denetlemektedir. Burada da örnek verecek olursak bir oyuncunun maaşı asgari ücret fakat imaj hakkı sözleşmesi üç milyon dolardan yapılmışsa adil piyasa değeriyle çelişen bir durum oluşmuştur. Bunun sebebi ya oyuncunun maaşı normale göre düşüktür çünkü imaj hakları üç milyon dolardır ya da imaj hakları çok yüksektir çünkü maaşı asgari ücrettir.

Sonuç olarak, futbol dünyasında imaj hakları sözleşmeleri, oyuncuların kişisel markalaşması ve kulüplerin ticari potansiyellerini artırması bakımından meşru bir araçtır. Ancak bu araç, kulüplerin maaş bütçelerini saklamak veya finansal raporlamayı manipüle etmek amacıyla kullanıldığında, hem FIFA hem de UEFA bakımından açık bir ihlal oluşturur. Futbolculara veya menajerlere yapılan “imaj hakkı” ödemeleri, yalnızca gerçek ticari faaliyetlere dayandığında ve piyasa değerine uygun bedellerle gerçekleştirildiğinde yasal kabul edilir. Bu noktada, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) da UEFA ile uyumlu bir çerçeve benimsemiştir. TFF Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı uyarınca, futbolcuyla tek bir sözleşme imzalanacağı ve yapılacak her türlü ücret, prim, bonus ve diğer menfaatler yazılı sözleşmede açıkça belirtilmek zorunda olduğu düzenlenmiştir. Dolayısıyla modern futbolun hukuki düzeninde temel prensip nettir: Bir futbolcuya yapılan her ödeme, ister maaş ister imaj hakkı bedeli olsun, şeffaf biçimde raporlanmalı, tek bir sözleşmede açıkça belirtilmeli, üçüncü kişinin sözleşmeye bir etkisi olmamalı ve adil piyasa değeri ilkesiyle çelişmemelidir.  Aksi hâlde, kulüplerin yaratmaya çalıştığı yapay gelir ve dolaylı maaş modelleri, kısa vadede finansal avantaj sağlasa da, uzun vadede hem hukuki risk hem de Avrupa futbolundan men gibi ağır yaptırımlarla sonuçlanabilir. Futbol ekonomisinin geleceği, yalnızca gelir üretmekte değil, bu gelirin kaynağını, miktarını ve şeffaflığını doğru yönetmekte yatmaktadır.

Mustafa Batmaz

BeWhy Sports Management Kurucu Ortağı

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş