Dr. Lale ORTA – 10 Eylül 2012 FIFA tarafından dört yılda bir organize edilen Dünya Kupası Finalleri ilk kez 1930 yılında yapılmıştır.

Günümüze kadar 19 kez düzenlenen FIFA Dünya Kupası finallerine Türkiye; 1950, 1954 ve 2002 yıllarında katılmaya hak kazanmıştır. 1950 yılında Brezilya’da düzenlenen finallere,  Türkiye ekonomik nedenlerle gidememiştir. Daha sonra tarihinde ilk kez 1954 yılında, İspanya ile oynadıkları iki maç sonundaki eşitlik üzerine, üçüncü maç oynanmış, o maçın da berabere bitmesi sonrası yapılan kura atışını Türkiye kazanarak, İsviçre’de düzenlenen Dünya Kupası finallerine katılmıştır. 1954 yılında 16 takımın katılımıyla oynanan Dünya Kupası finalleri, 1982 yılında 24 takıma, 1998 yılında ise 32 takıma yükseltilerek daha çok takımın katılımı sağlanmıştır.

UEFA tarafından düzenlenen Avrupa Futbol Şampiyonası ise, ilk kez 1958–1960 yılları arasında yapılmıştır. 1996 yılına kadar 8 takımın katılımıyla oynanan Şampiyona finallerine Türkiye hiç katılamazken; ancak şampiyonanın 16 takıma çıkartılmasıyla birlikte, A Milli Takımımız ilk kez İngiltere'de düzenlenen finallere katılmaya hak kazanmıştır. Türkiye, 14 kez düzenlenen Avrupa Futbol Şampiyonası finallerine, 1996, 2000 ve 2008 yılları olmak üzere 3 kez katılmayı başarabilmiştir.

Çalışmamızda; Türkiye A Milli futbol takımının 2000–2012 yılları arasındaki Dünya Kupası ve Avrupa Futbol Şampiyonası (EURO) eleme grubundaki maç sonuçları incelenerek, 2014 Dünya Kupası eleme grubu maçlarına yenilgi ile başlamanın çözümlenmesi ve yorumlanmasının yapılması amaçlanmıştır.

EURO 2000

Türkiye A Milli futbol takımımız, 2000 Avrupa Futbol Şampiyona’sı eleme grubunda oynadığı 8 maçta; 5 galibiyet, 2 beraberlik ve 1 yenilgi ile grubunu 2. olarak bitirerek play-off maçları oynamaya hak kazanmıştır. Play-off turu sonunda İrlanda’yı eleyerek Avrupa Futbol Şampiyonası Finallerine katılmaya hak kazanmış ve tarihinde ilk kez çeyrek finale yükselmiştir (Tablo 1, 2 ve 3).

Tablo 1: EURO 2000 Eleme Grubu Maç Sonuçları

Tablo 2: EURO 2000 Eleme Grubu Puan Tablosu

Tablo 3: EURO 2000 Play-Off Turu Sonuçları

2002 FIFA DÜNYA KUPASI

Türkiye, 2002 Dünya Kupası eleme grubunda oynadığı 10 maçta; 6 galibiyet, 3 beraberlik ve 1 yenilgi ile grubunu 2. olarak bitirerek play-off turu oynamaya hak kazanmıştır. Türkiye, oynadığı play-off turu sonunda Avusturya’yı eleyerek, Dünya Kupası Finallerine katılmaya hak kazanmıştır (Tablo 4, 5 ve 6). Finallerde ise, tarihinde ilk kez Dünya üçüncülüğünü elde etmiştir.

Tablo 4: 2002 FIFA Dünya Kupası Eleme Grubu Maç Sonuçları

Tablo 5: 2002 FIFA Dünya Kupası Eleme Grubu Puan Tablosu

Tablo 6: 2002 FIFA Dünya Kupası Play-Off Turu Sonuçları

EURO 2004

Türkiye, 2004 Avrupa Futbol Şampiyona’sı eleme grubunda oynadığı 8 maçta; 6 galibiyet, 1 beraberlik ve 1 yenilgi ile grubunu 2. olarak bitirerek play-off turu oynamaya hak kazanmıştır. Play-off turu sonunda Latvia’ya elenerek Avrupa Futbol Şampiyonası Finallerine katılma hakkını kaybetmiştir (Tablo 7, 8 ve 9).

Tablo 7: EURO 2004 Eleme Grubu Maç Sonuçları

Tablo 8: EURO 2004 Eleme Grubu Puan Tablosu

Tablo 9: EURO 2004 Play-Off Turu Sonuçları

2006 FIFA DÜNYA KUPASI

Türkiye, 2006 Dünya Kupası eleme grubunda oynadığı 12 maçta; 6 galibiyet, 5 beraberlik ve 1 yenilgi ile grubunu 2. olarak bitirerek play-off turu oynamaya hak kazanmıştır. Türkiye, oynadığı olaylı play-off turu sonunda İsviçre’ye elenerek, Dünya Kupası Finallerine katılma hakkını kazanamamıştır (Tablo 10, 11 ve 12).

Tablo 10: 2006 FIFA Dünya Kupası Eleme Grubu Maç Sonuçları

Tablo 11: 2006 FIFA Dünya Kupası Eleme Grubu Puan Tablosu

Tablo 12: 2006 FIFA Dünya Kupası Play-Off Turu Sonuçları

EURO 2008

Türkiye, 2008 Avrupa Futbol Şampiyona’sı eleme grubunda oynadığı 12 maçta; 7 galibiyet, 3 beraberlik ve 2 yenilgi ile grubunu 2. olarak bitirerek finallere doğrudan katılmaya hak kazanmıştır (Tablo 13 ve 14). EURO 2008 müsabaka yönetmeliğine göre, gruplardaki takım sayıları artırılarak eleme gruplarında 1. ve 2.olan takımlar doğrudan finallere katılmışlardır. Türkiye tarihinde ilk kez, Avrupa Futbol Şampiyonası’nda yarı finale yükselmeyi başarmıştır. Yarı finalde karşılaştığı Almanya’ya 3-2 yenilmiş ve Rusya ile birlikte şampiyonayı 3. sırada tamamlamıştır.

Tablo 13: EURO 2008 Eleme Grubu Maç Sonuçları

Tablo 14: EURO 2008 Eleme Grubu Puan Tablosu

2010 FIFA DÜNYA KUPASI

Türkiye, 2010 Dünya Kupası eleme grubunda oynadığı 10 maçta; 4 galibiyet, 3 beraberlik ve 3 yenilgi ile grubunu 3. olarak bitirerek Dünya Kupası Finallerine gidememiştir. 2000 yılından itibaren tüm Avrupa Şampiyonası ve Dünya Kupası elemelerinde grubunu ikinci sırada tamamlayarak play-off turu oynamaya hak kazanan Türkiye, on yıllık süreçte ilk kez grubunu üçüncü sırada tamamlamıştır (Tablo 15 ve 16).

Tablo 15: 2010 FIFA Dünya Kupası Eleme Grubu Maç Sonuçları

Tablo 16: 2010 FIFA Dünya Kupası Eleme Grubu Puan Tablosu

EURO 2012

Türkiye, 2012 Avrupa Futbol Şampiyona’sı eleme grubunda oynadığı 10 maçta; 5 galibiyet, 2 beraberlik ve 3 yenilgi ile grubunu 2. olarak bitirerek play-off turu oynamaya hak kazanmıştır. Play-off turu sonunda Hırvatistan’a elenerek Avrupa Futbol Şampiyonası Finallerine katılamamıştır (Tablo 17, 18 ve 19).

Tablo 17: EURO 2012 Eleme Grubu Maç Sonuçları

Tablo 18: EURO 2012 Eleme Grubu Puan Tablosu

Tablo 19: EURO 2012 Play-Off Turu Sonuçları

2014 FIFA DÜNYA KUPASI

Türkiye A milli futbol takımı 2014 yılı Dünya Kupası eleme maçlarına, 2010 Dünya Kupası eleme grubu maçlarında olduğu gibi mağlubiyetle başlamıştır (Tablo 20).

Tablo 20: 2014 Dünya Kupası Eleme Grubu Puan Tablosu

A Milli futbol takımımızın Avrupa Futbol Şampiyonası ve Dünya Kupası eleme gruplarındaki 2000–2012 yılları arasındaki maçlarını incelediğimizde, (2010 Dünya Kupası elemeleri dışında) grubunu 2. sırada tamamlayarak play-off turu oynamaya hak kazandığını tespit ediyoruz. Milli takımımız, oynadığı beş play-off turunun ikisinde rakiplerini elemeyi başarabilirken, üçünde elenmiştir. Türkiye A Milli futbol takımı, 2002 yılından sonra oynadığı üç play off turunu da kaybederek Dünya Kupası ve Avrupa Futbol Şampiyonası finallerine gidememiştir (Tablo 21).

Tablo 21: Türkiye A Milli Takımının Dünya Kupası ve EURO Eleme Grubu Pozisyonu

A Milli futbol takımımız, 2008 yılında eleme grubunu 2. sırada bitirmesine karşın, müsabaka yönetmeliğine göre play-off turu oynamadan doğrudan finallere katılmıştır. Milli takımımız 2008 yılına kadar eleme gruplarında yalnızca 1 kez yenilirken, bu tarihten sonra yenilgi sayılarında artış görülmüştür (Şekil 1).

Şekil 1: Türkiye A Milli Futbol Takımının Dünya Kupası ve EURO’daki Maçları

Türkiye, Dünya Kupası ve Avrupa Futbol Şampiyonası eleme gruplarında en çok galibiyet yüzdesini 2004 yılında yakalamıştır (75%).  2010 FIFA Dünya Kupası ve 2012 Avrupa Futbol Şampiyonası eleme grubu maçları ise en çok yenilgi yüzdesine sahiptir (30%).

Tablo 22: Futbol A Milli Takımının Dünya Kupası ve EURO Eleme Gruplarındaki Başarı Yüzdesi

SONUÇ

Türkiye A milli futbol takımı 2000-2004 yılları arasında Avrupa Futbol Şampiyonası ve Dünya Kupası eleme gruplarında en yüksek galibiyet oranını yakalamıştır. Türkiye, bu süreçte katılmayı başardığı 2000 Avrupa Futbol Şampiyonası finallerinde tarihinde ilk kez çeyrek finale yükselmiştir. 2002 FIFA Dünya Kupası’nda ise tarihinde ilk kez Dünya 3. sü olmuştur.

Türkiye’de futbol, yapılan tüm yatırımlarla birlikte 1 numaralı spor dalı olmasına karşın, uluslararası arenada üst düzeyde kalıcı olmayı hiçbir zaman başaramamıştır. Futbolda milli takım düzeyinde başarıların kalıcı olamamasının en önemli nedenlerinin başında federasyon yönetimlerinin çok sık değiştirilmesi yer almaktadır.

Dünya futbolunda söz sahibi ülkeler incelendiğinde, federasyon başkanlarının görevde kaldıkları ortalama sürenin uzun olması, sürdürülebilir sportif başarıyı getiren en önemli etkenlerden birisi olduğu görülmektedir (Bkz. Lale Orta, Darağacının Işıltılı Gölgesi,

http://www.futbolekonomi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2025:daragacinin-isiltili-golgesi&catid=265:lale-orta&Itemid=58).

Uluslararası futbol organizasyonlarında başarı, çok uzun ve zorlu mücadeleler sonucunda kazanılmaktadır. Başarıların sürdürülebilir olması, yeni hedefler doğrultusunda, uzun vadeli kalıcı planlar ve stratejiler geliştirmekle mümkün olmaktadır.  Bu bağlamda; sürdürülebilen yönetimlerle birlikte, sürdürülebilir başarılar ortaya çıkmaktadır. İspanya örneğinde olduğu gibi, sportif başarıların yakalanması ve sürdürülebilir olması tesadüflere bağlı değildir.

1988 yılında İspanya Federasyon Başkanlığı görevine başlayan ve halen görevine devam eden Angel Maria Villar döneminde; 2008 Avrupa şampiyonluğu, 2010 Dünya şampiyonluğu ve 2012 yılında tekrar Avrupa Şampiyonluğu kazanılarak ilk kez 3 şampiyonluğu peş peşe kazanan ülke olmayı başarmışlardır. İspanya, 2008 yılında Avrupa şampiyonu olduğunda Federasyon Başkanı Angel Maria Villar’ın 20 yıllık bir başkanlık deneyimi vardı.

2002 yılında Türk futbol tarihinin en büyük başarısı olan Dünya üçüncülüğü kazanıldığında, Federasyon Başkanı Haluk Ulusoy’un da 6 yıllık Başkanlık deneyimi bulunuyordu. Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA) tarafından, 2006 Dünya Kupası eleme grubu play-off turunda İsviçre ile oynadığımız maçta çıkan olaylardan dolayı Türkiye’ye verilen 6 maçlık tarafsız sahada oynama cezası, dönemin Federasyon Başkanı Haluk Ulusoy ve UEFA Asbaşkanı Şenes Erzik’in girişimleriyle 3 maça indirilmiştir. Hem UEFA Asbaşkanı Şenes Erzik’in hem de Federasyon Başkanı Haluk Ulusoy’un uzun yöneticilik deneyimi, ceza süresinin kısaltılmasında etkin olmuştur. Bu çaba, Türkiye’nin 2008 yılında Avrupa Futbol Şampiyonası finallerine katılma ve Avrupa üçüncüsü olma başarısına kadar uzanmıştır.

Türkiye’nin 2000-2012 dönemi arasındaki 12 yıllık süreçte 7 Federasyon Başkanı’nın görev yaptığını tespit ediyoruz. Bu da Türk futbolunun milli takımlar seviyesinde kalıcı başarılara ulaşamamasında ki en büyük etkenlerin başında gelmektedir.

Ne yazık ki, 2014 Dünya Kupası elemelerine yenilgi ile başladık. Aldığımız ilk maçtaki yenilgi ve son 12 yıldaki tablolar, Türkiye’nin grubunu en iyi olasılıkla 2. sırada tamamlayacağını işaret etmektedir. Bu da Türkiye’yi en iyimser koşulda bir play-off turunun daha beklediğini göstermektedir.

Kaynakça

http://www.fifa.com/

http://www.uefa.com/

http://www.tff.com/

http://www.futbolekonomi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2025:daragacinin-isiltili-golgesi&catid=265:lale-orta&Itemid=58).

ORTA, L. (2000), Dünyada ve Türkiye’de Futbol Organizasyonları-Analitik Bir Yaklaşım, M.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş