Arman Özdemir- 13 Ekim 2022 Ayağa kalktı ve arkadaşlarına “oyunu kaybetmiş olabiliriz ama burada sahip olduğumuz şeyi kaybetmeyelim” dedikten sonra ekledi “bu inanılmaz birliktelik hayatımızın geri kalanında bizim olacak. Önemli olan da budur”.

İtalya’ya 3-2 kaybettikleri 1982 yarı finalleri öncesinde turnuvaya veda ederken otelde ki son takım toplantısında doktor, arkadaşlarına böyle sesleniyordu[1].

Sócrates Brasileiro Sampaio de Souza Vieira de Oliveira, 9 Şubat 1954 tarihinde Belém’de bir hastanede dünyaya geldi. Babasının klasiklere ve Yunan filozoflarına olan düşkünlüğü ona Brezilyalı Sokrates adını vermesine neden olmuştu.

Babasının eğitime verdiği önem ve üniversite mezunu olmamasına karşın kamu personeli sınavlarını kazanarak vergi müfettişi olması ilerleyen dönemlerde Botofago’nun yönetimine kadar yükselmesi aynı zamanda Sokrates’in de kaderini çiziyordu.

Okul dışındaki ilk takımı Raio de Ouro olan Sokrates ilk başlarda sağ bek olarak denenmiş ancak 11 yaşına geldiğinde orta sahada daha etkin olduğu anlaşılmıştı.

Babasının yarattığı varsıl ortamdan çıkarak dış dünyaya gözlerini ilk açışı Ribeirão’nun 10 km kadar dışında Baum Paulista’ya takımıyla yaptığı seyahat olmuştur. Raio de Ouro her sınıfsal kökenden insanın bulunduğu bir takımdı. Sokrates bu traktör kasası seyahatlerinde ilk kez takım arkadaşlarından bazılarının öğle yemeği bile yemediğini öğreniyor, ekipmanlarının eskiliği ilk kez dikkatini çekiyordu.

Yeteneği ile sürekli öne çıkan uzun boylu bu ilginç denilecek adam 16 yaşına geldiğinde ise Botofago ile anlaşmıştı bile. Bu anlaşmaya göre antrenmanlara katılmayacak ancak haftada bir gün maça çıkacaktır. Tıp eğitimi de almak isteyen ve bu nedenle üniversite giriş sınavlarına hazırlık için gece okullarına da katılan Sokrates, futbola her zaman bir hobi olarak yaklaşmıştır.

Üniversiteye girmesi ve Botofago ile anlaşmasının ardından hayatında en önemli ikilem kalacaktır; Futbol mu tıp mı?

Sokrates’in uzun boyu ve kassız yapısı onu belki de tek pas ustası haline getirecek topuk pası başta olmak üzere ayağının her tarafını tek pas için kullanabilecek yetenek geliştirecektir. Onun bu yeteneğine Geraldao rakip defans top ondayken ne yapacağını bilmiyordu derken, Zico rakip defansın ne yapacağına karar veremediğini Pele ise arkası dönükken gole daha yakın oynadığını söyleyerek vurgu yapmışlardır. Corinthians’dan takım arkadaşı Casagrande ise “top onda iken 3 veya 4 olasılık düşünmeniz gerekiyordu aksi halde yanlış yöne koşan aptal gibi görünürdünüz” diyecekti.

Gençlik yılları Sokrates’in apolitik dönemlerine denk gelir. Siyasal olandan uzaktır. 1964 darbesinin ardından solcu devlet başkanı João Goulart Uruguay’a sığınmış ve 21 yıllık bir diktatörlük dönemi başlamıştır. O dönemde kendisiyle yapılan bir röportajda Sokrates darbeyi devrim diye niteleyecek sansürün ise hükümetin iyi görünmesi için gerekli olduğunu söyleyecekti.

Sokrates tarihin en büyük futbolcularının birisi olmasının yanı sıra onu ayıran olgunluk döneminde şekillenen politik görüşleridir.

Corinthians için oynamaya başladığında bu takım için oynamanın nasıl bir şey olduğunu daha sonra şöyle ifade edecekti “Marx gibi düşünmenin, Napoleon gibi savaşmanın, Dalai Lama gibi dua etmenin, bir dava uğruna Mandela gibi can vermenin ve bir bebek gibi ağlamanın istenmesi gibi” diyecekti.

Aslında 1979’a gelindiğinde Sokrates hala politikadan uzak duruyordu. Metal işçilerinin rejime karşı greve çıkmaları ve kısa bir süre önce general Figueirendo’nun kendisinden önceki en sert kararnamelerden bir tanesini iptal etmesi gibi tribünleri cesaretlendiren olayların ardından Corinthians taraftarları 109.000 kişinin izlediği maça gizli olarak genel af isteğini belirten pankart sokmuşlardır. Pankartla ilgili yorum yapmaktan kaçınan Sokrates’i yıllar sonra anlatacağı ve politize olmasına yol açan olaylardan bir tanesi Pele ve Bellini gibi isimlerle oynamış 1958 Dünya Kupasında Brezilya kaptanlığı yapan Lorico’ya karşı yöneticilerin davranışları olmuştur. İşte futbolcuların görece özerklik talepleri Corinthians Demokrasisi olarak tarihe geçecek hareketin düşünsel tohumları bu dönemlerde atılıyordu.

Democracia Corinthiana

1981 yılında başlayan Corinthians Demokrasisi adı verilen hareket oyuncuların kulüp içerisindeki karar alma süreçlerine katılımını ifade eder ve başkan Waldemar Pires’in 1981-1985 Mart arası dönemine denk gelir. Sokrates bu hareketin başını çekecek bu hareket diğer kulüpleri de etkileyecek Sport Club Internacional’in başkanı Corinthians modelini seçtiklerini açıklayacak daha sonra ise Club de Regetas Vasco da Gama başkanı ise bütün politik görüşlerin ifade serbestisinin olduğu “Vasco Projesini” açıklayacaktır[2].

Corinthians Demokrasisi hareketiyle oyuncular gönüllü kampa katılma, boş zaman aktivitelerini kendileri belirlemenin yanı sıra kulüp içi yahut dışında sendikal veya politik faaliyetlere katılımlarına saygı gösterilmesi haklarını elde etmişlerdir. Bu yeni tip “verilmemiş alınmış” vatandaşlık anlayışı sadece kulüp içerisiyle sınırlı kalmamış diğer toplumsal hareketlerle birlikte Brezilya’nın demokratikleşmesi amacına yönelmiştir. Ancak hareketin sadece üst lig takımlarıyla sınırlı kalması ve futbolun 80’li yıllarda dahi Brezilya’da amaç değil araç olarak görülmesi hareketin zayıf noktalarını oluşturmuştur[3].

Bu dönemde Corinthians Demokrasisi hareketinin önemli isimleri sendikalara girmiş bazıları ise doğrudan kamusal alanlarda boy göstermiştir. Bunların başında Juninho, Casagrande (Casagrande İşçi Partisine de üye olacak takımdan atılması istenmesine rağmen sendikalı olduğu için bu mümkün olmayacaktır), Gonzalez ve tabii ki Sokrates gelmektedir.

Sokrates’in takım arkadaşı Casagrande, hareketin ortaya çıkmasını sosyolog Adilson Monteiro Alves’in 2. Başkanlığa gelmesine[4] (bir diğer Corinthianslı Palhinha gibi) bağlamıştır. Muhakkak ki kişiye bağlılık unsuru hareketin bir diğer zafiyetini oluşturmaktadır.

Sokrates orijinli çamaşırcı Dona Palimera’ya alınan primlerden dağıtılması fikri ile ilk eylemsel tohumları ekilen[5] Corinthians Demokrasisi oyuncuların bağımsızlığına dayanmakla birlikte normatif temelleri sağlam olmadığı için (Pass Yasasının yetersizliği başta gelen sebeptir) Sokrates’in kulüpten ayrılmasından sonra etkinliğini kaybetmiş ve Adilson Monteiro Alves’in 1985 seçimlerini kaybetmesiyle sona ermiştir.

Hayatını anlatan kitaba Cruyff’un yazdığı önsözde dediği gibi yetenek ve vizyonu sayesinde topla her istediğini yapabilen Sokrates, takımı Corinthians’ın Palmeirasla 0-0 berabere kalarak şampiyon olduğu gün olan 4 Aralık 2011 tarihinde hayatını kaybetmiş olmasına rağmen canlı izleyenler tarafından hala hayranlıkla anılan bir isim olmaya devam etmektedir. Obrigado, Doutor!{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş