Tuğrul AKŞAR/21 Şubat 2011

İki hafta önce bu sütunlarda “Kulüp Lisanslama Sistemi Türk Futbolunu Nasıl Etkileyecek” başlığıyla son zamanlarda kulüplerimizin en önemli gündem maddelerinden birisini oluşturan, onlar için yaşamsal öneme sahip bir konuyu sizlerle paylaşmış ve konuya ilişkin bazı görüş ve değerlendirmelerimi aktarmıştım.

Bu hafta da yine kaldığımız yerden Kulüp Lisanslama Sistemi üzerinde durmaya devam edeceğiz.

Bu uygulamanın kulüplerimizi etkileyeceği kaçınılmaz. Bunun böyle olması da zaten Federasyon tarafından bekleniyor, isteniyor. Kulüp Lisanslama Sistemi’ne uyum ve gerekli önlemlerin alınmasına ilişkin takvim süreci başlamış durumda. Bu süreçte kulüplerimiz 2014-15 sezonuna kadar üzerlerine düşen görev ve yükümlülükleri UEFA müsabakalarına katılabilmek için Hukuki, Sportif, Altyapı, Personel ve Mali Kriterleri yerine getirecek önlemleri hayata geçirmek, yani UEFA Kulüp Lisansı almak zorundadırlar.

Bu süreçte, Spor Toto Süper Lig ve Bank Asya 1.Lig kulüpleri UEFA lisansı için Türkiye Futbol Federasyonu’na başvuruda bulunmak zorundalar.

UEFA Kulüp Lisansı Başvuruları Ne Durumda?

UEFA Kulüp Lisansı almak için 2004-05 sezonundan bu yana başvuruda bulunan ve lisans alan kulüplerimiz aşağıdaki tabloda görülüyor. Tablodan da anlaşılacağı üzere 150 profesyonel kulübü bulunan Türkiye futbolunda 2004 ila 2011 sezonları arasında ortalama 26 kulüp Lisans alabilmek için Federasyona başvuruda bulunmuş, ancak yıllar itibariyle her sezon ortalama 9 kulüp lisans alabilmiş.

UEFA Kulüp Lisansı için Başvuran ve
UEFA Kulüp Lisansı Alan Kulüpler

Bugün UEFA’ya üye 53 ülkeden 47’sinde  Ulusal Kulüp Lisans Sistemi uygulanmaktayken, altı ülkede ise (Makedonya, Moldova, Slovakya, Karadağ, Arnavutluk ve Türkiye’de) Ulusal Kulüp Lisans Sistemi henüz uygulanmamakta. Ancak Federasyon’un en son açıklamasına göre Türkiye bu altı ülke içinden çıkmış durumda.

Diğer Ülkelerde Kulüp Lisanslama Nasıl Çalışıyor? (Farklı Uygulamalar)

Kulüp Lisanslama Sistemi’nin genel olarak ana çatısı UEFA tarafından belirlense de, uygulamada ülkelerin özgül koşullarından dolayı mevcut duruma ilaveten bazı farklılıklar da ortaya çıkmaktadır. Farklılıkları olan bu ülkelere ilişkin gelişmeler aşağıda sizlerle paylaşılıyor.

İngiltere  

Bilgisayar Ortamında Transferlerin Takibi

İngiltere’de kulüplerin yaptığı tüm transferler bilgisayar ortamında takip ediliyor.Transfer sözleşmesiyle ilgili tüm bilgiler bilgisayar sisteminde yer alıyor. Örneğin bir transfere ilişkin ödeme tarihleri sisteminde görünmekte ve ödeme tarihinde ödeme yapılmaması durumunda borçlu kulübe ve Federasyona uyarı gönderilmektedir. Böylece transferlerin takibi daha kolaylaşıyor.

Çocuk Koruma Politikası

Her kulüp kendi yerel çocuk koruma kurulu  tarafından onaylanmış olan çocukların korunması ile ilgili bir yazılı politika ve prosedür oluşturmak ve bu  uygulamaları düzenli olarak gözden geçirmek zorundadır.

Hollanda

Kulüplerin Mali Bilgilerinin Paylaşılması

Hollanda’da kulüpler eskiden mali bilgilerini paylaşma konusunda çekingen olurken, son yıllarda ortak alınan kararla yıl sonu hazırlanan özel bir raporda mali bilgilerini sadece diğer kulüplerle paylaşmaktadır. Böylece kulüpler fikir alış verişi yaparak kendi bütçelerini düzenleme aşamasında çok önemli bilgi sahibi olabilmektedir. Bu rapor sadece ilgili kulüplerin arasında paylaşılan bir rapor olmakla beraber bir çok kulübün ekonomik yapısını düzeltmesini sağlamıştır.

Otomatik Lisans Sistemi

Hollanda Kulüp Lisans Sisteminin diğer ülkelerden farkı kulüpler lisans için başvurmak yerine, sezon başında otomatik olarak alınan lisansı koruma zorunlulukları olmasıdır. Sezon içerisinde yapılan kontroller ve sunulması gerekilen bilgiler doğrultusunda kulüplerin sezon başında aldıkları lisansları korumaları gerekmektedir. Aksi taktirde lisansları geri alınmakta ve cezalar uygulanmaktadır.

Almanya  

1 Lig ve 2 Lige Aynı Kriter Seviyesini Uygulanmaktadır

Avrupa’da en katı katı lisans sistemlerinden birine sahip olan Almanya, 1’inci ve 2’inci ligler arasında fark tanımadan aynı kriterleri uygulamaktadır. Dolayısıyla kriter seviyesi olarak bir fark olmadığından dolayı 2.lig den 1.lige yükselen takımlara ek bir geçiş süresi tanınmamaktadır. Bu ayrıntı Almanya’nın 40 senedir uyguladığı Ulusal Kulüp Lisans Sisteminin uzun vadede ne kadar başarılı olduğunun bir göstergesidir. 

Başvuru Tarihlerinin ve Saatlerinin Kaçırılması

Tüm Avrupa UEFA dahil olmak üzere kulüplerine Ulusal ve UEFA Kulüp Lisans başvuruları için belli bir tarih belirler ve kulüpler en geç o verilen tarihe kadar başvururlar. Ancak, Almanya’da kulüplere bir tarihle beraber ayrıca başvuru saati de belirlemektedir. Örneğin 1.Lig ve 2.Lig Kulüpleri için son başvuru bilgileri 15 Mart Saat 15.30 olarak belirlenmiştir. (Maçların Başlama Saati). Bu saatten sonra başvuran kulüplerin başvuruları kabul edilmemekte ve gerekli cezalar uygulanmaktadır.

Avusturya

Çift Denetim Sistemi

Çift Denetim Sistemi  Avusturya’da uygulanan bir kontrol mekanizmasıdır. Kulüplerin lisans başvuruları için sundukları denetlenmiş mali tablolar  Avusturya Federasyonu’nun anlaşmalı olduğu bir diğer denetim şirketi tarafından incelenmektedir. Bu mekanizmanın temel amacı denetimden geçmiş mali tablolarda şüphe yaratacak bir durumun gündeme gelmesi durumunda, federasyonun anlaştığı denetim firması tarafından  tabloların incelenmesi ve sorunun giderilmesidir.

Lige Alınmama Cezası

Lige alınmama cezası Avrupa’nın genelinde tercih edilmeyen bir yaptırım olmasına rağmen Avusturya’da bu ceza uygulanmaktadır. Bu ceza federasyon tarafından verilen uyarılar sonrasında uygulanan bir cezadır. Ulusal Kulüp Lisansı için başvurmayan kulüpler otomatik olarak lige alınmamaktadır

Kulüp Lisanslama Sistemi’nin Gelirleri Artırıcı Etkisi

Yazımızın ana başlığında da vurguladığımız üzere Kulüp Lisanslama Sistemi, uygulamanın yapıldığı ülke liglerinde, alınan önlemler sayesinde parasal gelirin arttığı yapılan çalışmalar sonucu ortaya konmakta. Özellikle Sportif, Altyapı, ve Mali Kriterler’de yapılan iyileştirme, alınan önlem ve uygulamalar bir yandan sıkı bir mali disiplin getirerek kulübün fonlarının daha verimli harcanmasına neden olurken, diğer taraftan da gerek alt yapıya ayrılan kaynaklar gerekse başta stat olmak üzere bazı sportif tesislerde yapılan iyileştirmeler   kulüplerin gelirlerinde önemli artışlara yol açabiliyor.

Bu kriterlerin hayata geçirilmesi kulüpleri daha sağlıklı  bir mali yapıya kavuşturup rekabetçi dengeyi yükseltirken, aynı zamanda sürdürülebilir bir büyümeye de ortam ve zemin hazırlıyor.

İşte bu bakış açısıyla bu sistemi uygulayan bazı ülkelerdeki parasal gelişime birlikte bir bakalım isterseniz.

Almanya’da Gelirler Artıyor!

Aşağıdaki tablodan da görüldüğü üzere,  Ulusal Lisans Sistemi sayesinde, Alman kulüpleri toplamda daha fazla parasal gelir elde edebilmiştir. Buna göre, Alman Bundesliga’da 2004-10 arasında toplam gelirler %31 artarak 1.2 milyar Euro’dan 1.6 milyar Euro’ya yükselmiştir.  

(Kaynak Deloitte, Annual Review of Football Finance- 2010)

Hollanda Ligi’nde Toplam Bütçe Büyüyor

Hollanda liginde kulüplerin mali yapılandırmalarına karşı daha duyarlı ve dikkatli olmalarının en olumlu etkilerinden birisi de, aşağıdaki tablodan görülebileceği üzere Hollanda liginin her yıl bütçesini arttırabilmesi olmuştur. Tabloya göre Hollanda Ligi’nde toplam bütçe beş yılda yaklaşık %28 civarında artarak, 311 milyon Euro’dan 400 milyon Euro’ya gelmiştir.

Hollanda Ligi’nin Toplam Bütçesi (Milyon Euro)

(Kaynak: TFF Ulusal Kulüp Sistemi Sunumu 2011)

Avusturya’da Kar Eden Kulüp Sayısı Artıyor

Avusturya’da en üst ligde bulunan 10 Kulüp, Ulusal Kulüp Lisans Sistemi sayesinde 2001/2002 sezonundan beri yıllık mali tablolarında karla kapatabilme başarısı gösterebilmiştir. Yıllar itibariyle bu ligde kar eden kulüp sayısı artmaktadır. Nitekim, 2004-05 sezonunda sadece beş kulüp kar ederken, şimdi 10 kulüpten sekizi kar eder duruma gelmiştir.

(Kaynak: TFF Ulusal Kulüp Sistemi Sunumu 2011)

Kısacası, Kulüp Lisanslama Sistemi sonuç itibariyle orta ve uzun vadede rekabeti düzenlemeyi amaçlayan bir çalışma. Bu  amaçla lokal federasyonlar UEFA’nın konuya ilişkin talimatlarını yerine getirmek durumundalar.UEFA’nın organizasyonu olan turnuvalara katılabilmenin yolu UEFA lisansı almaktan geçiyor.

Bu kriterler aynı zamanda UEFA’nın yine 2014-15 sezonuna kadar tüm kulüplerde uygulamaya çalıştığı Finansal Fair Play kurallarıyla da eklemlenmek, bütünleşmek zorunda.

UEFA bu sayede kulüpler arasında rekabeti düzenlemek ve haksız rekabeti minimize etmek istiyor. Dengede bir rekabetin kurulması futbolun geleceği için olmazsa olmazların başında geliyor. Bu nedenle rekabeti olumsuz etkileyen her türlü uygulama şimdi UEFA tarafından elimine edilmek isteniyor. Büyük kulüplerin giderek daha da  büyümesi, buna karşın küçüklerin yok olup gitmelerine izin vermek istemiyor.

Bu kriterlerin uygulanması bir yandan rekabeti yeniden düzenlerken, diğer taraftan kulüplerin sağlam bir mali yapıya, sürdürülebilir bir büyümeye ve bu sayede geleceklerini garanti altına alabilecek bir alt yapıya ulaşmaları hedefleniyor. Bugüne kadar ki uygulamalarda yukarıda verdiğimiz sınırlı sayıda örneklerle de olsa kulüplerin disiplin altına aldıkları mali yapıları, alt yapıya yapılan yatırımlar, spor tesislerindeki iyileştirmeler sonunda kulüplerin sportif performanslarını maksimize ediyor. Bunun kaçınılmaz sonucu ise sportif performansın mali performansa dönüşmesi oluyor. Sportif performansın mali performansa dönüşme oranı ne kadar yükselirse, o kulübün parasal gelirleri de marka değeri de yükseliyor.

Kulüp Lisanslama Sistemi ne yazık ki, sulandırılmadan, kulüpten kulübe değişmeden ve bir ayrıcalık gözetmeden tavizsiz uygulanması halinde bu amaca ulaşabiliyor ve rekabeti düzenliyor.  Bu nedenle bu konuda bugün ülkemizde en önemli sorunsal da işte burada başlıyor. Kulüp lisansı verilen kulüplerin gerek mali yapıları, gerekse diğer kriterlere ilişkin mevcut durumları lisanslamada daha alacağımız çok yolun bulunduğunu bize gösteriyor.{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş