Vergi Oranını Düşürmek, Yasadışı Bahsi Azaltır mı? Bahis Ekonomisine Genel Bir Bakış
x
Buradasınız >> Ana Sayfa Haberler & Makaleler Genel Tuğrul AKŞAR Vergi Oranını Düşürmek, Yasadışı Bahsi Azaltır mı? Bahis Ekonomisine Genel Bir Bakış

Vergi Oranını Düşürmek, Yasadışı Bahsi Azaltır mı? Bahis Ekonomisine Genel Bir Bakış

12sports-betting-business-in-nigeria

Tuğrul Akşar- 9 Ocak 2024 Cumhurbaşkanlığı kararıyla, bahis ve şans oyunlarından alınan vergi oranları yüzde 50 oranında düşürüldü.

 

Bu kapsamda spor müsabakalarına dayalı müşterek bahislerden alınan vergi oranı yüzde 10’dan yüzde 5’e indirildi. Buna göre, at yarışlarından alınan vergi yüzde 14’ten yüzde 7’ye, diğer şans oyunlarından alınan vergi ise yüzde 20’den yüzde 10’a indirildi. Bu düşüşlerle, bahis ve şans oyunları sektöründeki vergi yükünün önemli ölçüde azaltılması, sektördeki faaliyetlerin teşvik edilmesi amaçlanıyor.[1]

 

 1 Ocak 2024’ten itibaren uygulanacak bu değişikliklerle, “…bahis ve şans oyunlarından elde edilen gelirler üzerinden uygulanacak yeni vergi oranlarının, sektörde faaliyet gösteren işletmelerin maliyetlerini düşüreceği; bunun da rekabeti artırarak sektördeki büyümeyi destekleyeceği” belirtilmektedir. 

 

Yukarıdaki haberi değerlendirmeden önce ülkemizde ve dünyada  kısaca bahis ekonomisine bir bakalım.

 

Bahis Ekonomisi Dünyada 700 Milyar Dolara Ulaştı

 

2023 yıl sonu itibariyle tüm dünyada bahis ekonomisi büyüklüğü bir önceki yıla göre %56,4 aratarak  702,5 Milyar dolara ulaştı.[2] Aynı rapora göre bu tutar 2027 sonunda da 765,9 Milyar dolara ulaşmış olacak. Bu tutar bundan yaklaşık 14 yıl önce 227 Milyar dolar düzeyindeydi.

 

Küresel bahis oyunlarını dünya genelinde bölümlendirirsek; 

 

1) Türüne Göre Bahis  Gelirleri: Gazinolardan- piyangolardan, Spor karşılaşmalarından ve diğer  kumar faaliyetlerinden gelen gelirler,

2)   Kanallarına göre bahis gelirleri: On-line, Off-line ve Sanal gerçeklikten gelen gelirler,

3)  Kullanıcılara göre bahis gelirleri: Kumar meraklılarından, sosyal coşkuyla oynayanlardan ve diğer son kullanıcı (oynayıcı)lardan gelen gelirler şeklindedir.

 

Dünya’da Yasadışı Bahis 511 Milyar Dolar Düzeyinde…

 

Amerikan Adalet Bakanlığı’nın raporuna göre yeryüzündeki yıllık yasadışı ve düzenlemeye tabi olmayan bahis tutarı 511 Milyar Dolar civarında.[3] Bu anlamda yasa dışı bahis tutarı, yasal bahsin % 72’sine karşılık geliyor.

 

Yasadışı bahis özellikle sporda yolsuzluğu körükleyen bir numaralı aktör olarak görülüyor.[4] Ben de bu sektörü, sporun sırtından beslenen ama ona yeterli katkıyı sağlamayan asalak bir sektöre benzetiyorum.[5]

 

Amerika’da yasadışı bahis tutarı ise, yasal bahsin %40’ı civarında olduğu tahmin ediliyor.[6]

 

Ülkemizde Üç Alanda Bahis Oynanabiliyor

 

Türk hukukuna göre kanunların verdiği lisans kapsamında düzenlenmesi ve oynanması yasal olan üç tür bahis söz konusu. Bunlar: 1) Spor Bahisleri, 2) At Yarışı bahisleri, 3) Şans oyunları (piyango, sayısal loto, vb.oyunlar)[7] Şu anda Türkiye'de şans oyunları ve at yarışı lisansı 49 yıllığına Türkiye Varlık Fonu'na verilmiş durumda. 

 

Ülkemizde Yasal Bahis Miktarı 6 Milyar Dolara Ulaştı

 

Türkiye’de yasal şans oyunu pazarı 2021’de, 2020’ye nazaran % 69 oranında büyüyerek 123,66 milyar TL. civarına ulaşmıştır.[8]Ülkemizde 2023 sonuna göre yasal bahis oyunları yıllık geliri yaklaşık 6 Milyar dolar düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. Bu tutar dünya yasal bahis oyunlarının %08’ine karşılık geliyor. Dijital kanalı kullanarak spor üzerine oynanan yasal bahislerin toplamı 921 Milyon dolara ulaşırken, bahis oynayanların sayısı ise 7 Milyon kişi düzeyinde. Yasadışı spor bahislerinin toplamı ise 11milyar dolar seviyesinde olduğu tahmin ediliyor.[9]

 

Ülkemizde Yasa Dışı Bahis Yüksek

 

Ülkemizde yasadışı bahsin boyutunu net olarak ortaya koyabilecek bir araştırma bulunmamakla birlikte, eski İçişleri bakanı Süleyman Soylu’ya göre, bu tutarın 50 Milyar dolar düzeyinde olduğu varsayılıyor.[10] Bu tutar abartılı da olsa, Türkiye’de yasadışı bahiste önemli bir parasal hacmin bulunduğu bir gerçek. Bu rakama göre, yasadışı bahis resmi bahis miktarının yaklaşık 8.3 katı bir tutara ulaşıyor. 

 

Amerika Adalet bakanlığı raporuna göre tüm dünyada yasal olmayan bahis miktarlarının 511 Milyar dolar düzeyinde olduğunu yukarıda ifade etmiştim. Buna göre dünyadaki toplam yasal bahis ve şans oyunları gelirlerinin yasal bahis ve şans oyunları gelirlerine oranı %73; Amerika’da ise % 40 civarında bulunuyor. Yukarıda anlattıklarımızın ışığında bakarsak; ülkemizde yasadışı bahis gelirlerinin, yasal bahis gelirlerinin neredeyse on katına yaklaşması çok ciddi bir denetim sorunu olduğunu bize gösteriyor. 

 

Yasadışı bahis cezası 2023 yılı için 7258 sayılı Kanunun 5. Maddesinde belirlenmiş durumda. Anılan Kanunun ilgili maddesine göre, yasadışı bahis cezası 5.000 TL’den, 20.000, TL'ye kadaridari para cezası olarak uygulanıyor.[11]Yasadışı bahis cezası için düzenlenen bu ceza yalnızca oynayanlar için uygulanıyor.

 

Peki, bu asalak sektörden kulüplerimize ne kadar para gidiyor? Şimdi de bunu değerlendirelim. Şunu baştan söylemekte yarar görüyorum. Ülkemizde kulüplere bu tutarlardan giden para ne yazık ki, çok düşük düzeyde.

 

Vergi Oranları Amerika’da ve Avrupa’da Yüksek

 

Şans ve bahis oyunlarından alınan vergi oranları Amerika’da eyaletler arasında değişkenlik gösterse de, bu oran %51 ile %8,5 arasında bulunuyor. En yüksek vergi oranı % 51 ile New York’ta iken, onu  36 ile Pensilvanya takip ediyor.  En düşük vergi oranı ise %13,5 ile New Jersey’de.[12] Avrupa’da ise vergi oranları % 90 ile %0 arasında değişiyor. Almanya

bahis oyunlarına % 90 vergi uygularken, İtalya’da ve Rusya’da bu oran sıfırlanmış durumda.[13]

 

Kulüplere Aktarılan Kaynak Çok Az

 

Aşağıdaki tablodan da görülebileceği üzere, ülkemizde şans oyunları hasılatının büyümesi esas itibariyle, spor bahis oyunları olan  İddaa ve Spor Toto oyunlarından gelmektedir. 2021 itibariyle toplam bahis gelirleri içinde spor gelirlerinin payı % 87’ye ulaşmıştır. Son birkaç yılda Milli Piyango ve at yarışlarından elde olunan gelirlerde göreceli bir artış yaşanmış olsa da, buralardan elde olunan gelirlerin bahis oyunları içindeki payı gerilemiştir. 

 

 2024-01-Bahis09 17.18.42

 

Spor Toto Teşkilat Başkanlığı'nın 2020 Sayıştay raporu, hem Milli Piyango İdaresi’nin 2020 faaliyet raporu hem de 2022 Mali Yılı Genel Bütçe Kanunu Teklifi ve İlgili Cetveller”yayınlandı.  Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’na ilişkin 2020 Sayıştay raporuna göre; şans oyunlarının temel dinamiğini spor ve futbol etkinliği oluşturmasına karşın, bahisten elde olunan gelirin çok az bir kısmı spor ve futbola gidiyor. Ülkemizde 2020 itibariyle oynanan İDDAA ve Spor Toto’nun toplam hasılatı 63,4 Milyar TL’na ulaşmasına karşın, bu tutarın sadece 340 Milyon TL’lık kısmı (Binde 5) kulüplere İsim hakkı ve Futbol federasyon payı olarak dağıtılmıştır.[15]Yani oynanan İDDAA ve Spor Toto’nun toplam gelirinin binde beşi kulüplere geri dönüyor. Bu bağlamda örneğin bahis ekonomisin ülkemizdeki gelişimine bakıldığında, ülkemizde en yaygın oynanan bahis oyunu İDDAA ve Spor Toto’nun 2022 yıllık hasılatının 158 Milyar TL’na ulaşmasına karşın; spora/futbola aktarılan tutar sadece 790 Milyon TL olmuştur. [16]

 

Bu konuda ayrıca İddaa’nın spora ve futbola katkısını analiz ettiğim makaleme de bakılabilir.[17]

 

Şans oyunlarından kamunun aldığı pay 2021'de vergi olarak 22 milyar TL civarında gerçekleşmiştir. 

 

Yasal bahisten sadece binde beş kazanan spor kulüplerinin, yasadışı bahisten kayıpları ise (ülkemizde yasadışı bahsin 50 Milyar dolar civarında olduğu varsayılırsa), 250 Milyon dolar olmuştur (Bugünkü kurdan yaklaşık 7.5 Milyar TL).

 

Vergi Oranlarının Düşürülmesi  Yasal Bahis Gelirlerini Atırmaz!

 

Ülkemizde yasadışı bahsin bu kadar yüksek olmasının temel nedeni vergi oranları değildir. İnsanları yasadışı bahis oynamaya iten temel saiklere baktığımızda karşımıza aşağıdaki faktörler çıkmaktadır. 

1)   Ülkemizde bahis oyunlarının oynatılması ve düzenlenmesi yetkisi devlet tekelinde bulunduğundan sektörde geliri ve vergiyi artıracak bir rekabet bulunmamaktadır.

2)   Rekabet eksikliği yasal bahis oranlarının düşük kalmasına neden olduğundan, insanlar yasadışı bahse yönelmektedirler.

3)   Denetim ve düzenleme yetersizliği nedeniyle kara para ve benzeri paralar yasadışı bahse yönelmektedir. 

4)   Canlı bahse izin verilmediğinden on-line siteler üzerinden yasadışı bahis oynayan sayısı artmaktadır.

Sonuç

 

Bahis ekonomisi günümüzde küreselleşmenin avantajlarından yararlanıp yüzmilyarlarca dolar bir büyüklüğe ulaşan devasa bir sektördür. Yine yaptığımız araştırmalara göre bugün yer yüzünde yaklaşık 75 bin adet bahis sitesi on- line hizmet veriyor. Bahsin önemli bir kısmı da sanal ortamda oynanıyor. 

 

Bu ekonominin motorunu spor oluşturuyor. Ülkemizde olduğu gibi dünyada da özellikle de bahis gelirlerinin önemli bir kısmı futboldan geliyor. Bahis ekonomisinin ana dinamiğini spor oluşturmasına karşın, spora katkı sağlamayan; yolsuzluk, rüşvet, şike gibi spor ve futbol dışı unsurların bir kanser gibi sporu sarmasına neden olan; sporun ve futbolun bağışıklık sistemini çökerten bir ekonomiden söz ediyoruz. 

 

Yasadışı bahse karşı mücadele yapısal bir nitelik kazanmadan, vergi oranlarının düşürülmesi, yasal bahis gelirlerini artırmayacağı gibi vergi gelirlerinin düşmesine neden olur. Bu alanda bahis oynayanlarının gelirini maksimize artırır. 

 

Peki Ne Yapılmalıdır?

 

Yasadışı bahis ile mücadele kararlılıkla ve şeffaf bir şekilde sürdürülmelidir. Mutlaka sektöre rekabeti sağlayacak yeni oyuncu girişine izin verilmelidir. Hatta kulüplere tanınacak bu olanak, taraftar aidiyeti nedeniyle yasadışı bahis oynayan taraftar tüketicinin kendi kulübüne katkı sağlamak amacıyla yasal bahse dönmesine olanak ve ortam da sağlayabilecektir. Spor kulüplerine bu alandan daha fazla kaynak aktarılarak, onların da bu sektörün aktif ve önemli bir paydaşları olmaları sağlanabilir. 

 

Yasadışı bahse karşı mücadeleye yapısal yaklaşıldığında ve sektöre rekabet olanağı sağlandığında, vergi oranlarının düşürülmesi yasadışı bahsi azaltabilir ve vergi gelirlerini artırabilir. 

 

Spor ile aralarında paradoksal bir ilişkinin olduğu bahis ekonomisi, diğer taraftan sporun ve futbolun bağışıklık sistemini de uzun vadede zayıflatacak özelliklere sahip. Bu nedenle bahis oyunlarının spora olası olumsuz etkilerini en alt düzeyde tutabilmek için başta yasal düzenlemeler olmak üzere teşvik, şike, şiddet ve doping gibi anti-spor öğelerine karşı da her türlü yasal ve yönetsel önlemlerin alınması ve bunlara karşı saptanan eylemlerde taviz verilmeksizin olayın üzerine gidilmesi en öncelikli görevlerden birisi olarak karşımızda duruyor. Diğer bir öncelikli konu da bahis ekonomisinden spora aktarılan kaynakların daha da fazlalaştırılması sorunudur.[18]

 

Futbol dışı öğelerin futbolu kirleterek, buradan kendilerine fayda ve kazanç sağlamalarına izin verilemez, verilmemeli de... 



[1] https://een-emn.org/bahis-ve-sans-oyunu-vergileri-

yuzde-50-oraninda-dusuruldu/#:~:

text=Yapılan%20değişikliğe%20göre%2C%20spor%20müsabakalarına,

den%20yüzde%2010%27a%20indirildi.

[2] Gambling Global Market Report 2023,

https://www.thebusinessresearchcompany.com/report

/gambling-global-

market-report#:~:text=The%20global%20gambling%20market%20size

,(CAGR)%20of%2056.4%25.

[3] Illegal gambling costs industry and taxpayers billions, report says; 

https://www.nevadacurrent.com/2022/12/02/illegal-gambling-

costs-industry-and-taxpayers-billions-report-says/

[5] Tuğrul AKŞAR, Sporun Sırtında Yükselen Bir Ekonomi: Bahis Ekonomisi, 2 Kasım 2009,

https://www.dunya.com/kose-yazisi/sporun-

sirtinda-yukselen-bir-ekonomi-bahis-ekonomisi/5532

[8] Türki̇ye'de Yasal Şans Oyunları Pazarında 2020-2021 Gerçekleşmeleri̇

Ve 2022 Beklenti̇leri…

https://www.zer.av.tr/yasal-sans.html

[10] Süleyman Soylu: “Sanal kumarda 50 milyar dolar dönüyor”, 13 Şubat 2021,

https://www.sozcu.com.tr/soylu-sanal-kumarda-50-milyar-dolar-donuyor-wp6257360

[17] Tuğrul AKŞAR, İddaa’nın Futbola Katkısı, 4 Ağustos 2010,

https://www.futbolekonomi.com/index.php/ilgili-linkler/575-

ddaann-futbola-katkisiiddaa.html#:~:text=Tabloya%20göre%2C

%20İddaa%27nın%20beş,Liglerine%20aktarılmış%20durumda.

                    linkedin-logo Paylaş                        Flipboard -logo Paylaş

Bu İçerik  4119  Defa Okunmuştur
 

Degerli yazarimiz Tuğrul Akşar Cuma, 02 Nisan 2010.

YAZARIN DIGER YAZILARINI GORMEK ICIN TIKLAYIN

FutbolEkonomi , 2010 yılından bu yana futbolun ekonomik, finansal ve yönetsel boyutlarını mercek altına alan bağımsız bir bilgi ve analiz platformudur. 2005 yılında kurulan Futbol Ekonomisi Stratejik Araştırma Merkezi (FESAM) ile aynı vizyon doğrultusunda faaliyet gösteren platformumuz, futbolu sadece saha içi bir oyun değil, çok katmanlı bir endüstri olarak ele alır.

 Hakımızda daha fazlası >>>


Yazarlarımızın Son Yazıları

Doç. Dr. Kutlu Merih
Doç. Dr. Kutlu Merih
Doç. Dr. Deniz Gökçe
Doç. Dr. Deniz Gökçe
Prof. Dr. Sebahattin Devecioğlu
Prof. Dr. Sebahattin Devecioğlu
Murat  Başaran
Murat Başaran
Mete İkiz
Mete İkiz
Hüseyin Özkök
Hüseyin Özkök
Ömer Gürsoy
Ömer Gürsoy
Neville Wells
Neville Wells
Kenan Başaran
Kenan Başaran
Prof. Dr. Ahmet Talimciler
Prof. Dr. Ahmet Talimciler
Prof. Dr. Lale Orta
Prof. Dr. Lale Orta
Müslüm Gülhan
Müslüm Gülhan
Tuğrul Akşar
Tuğrul Akşar
Av. Hüseyin Alpay Köse
Av. Hüseyin Alpay Köse
Doç. Dr. Recep Cengiz
Doç. Dr. Recep Cengiz
Dr. Ahmet Güvener
Dr. Ahmet Güvener
Av. Arman Özdemir
Av. Arman Özdemir
Dr. Tolga Genç
Dr. Tolga Genç
Tayfun Öneş
Tayfun Öneş
Dr. Bora Yargıç
Dr. Bora Yargıç
Alp Ulagay
Alp Ulagay

Kimler Sitede

Şu anda 1617 konuk çevrimiçi

İstatistikler

İçerik Tıklama Görünümü : 51360110

Raporlar FE Anasayfa

Spor Endexi

 

25/07/2025

Kapanış  
  BİST 100

10.642,60

-0,43

 bjk BJKAS

2,10

-2,33

 fb FENER

14,25

+1,14

 gs GSRAY

1,43

+5,93

 trabzon TSPOR

1,12

+0,90

   SPOR ENDEKSİ

2.606,94

+2,30

1

futbol ekonomi bulten

fesamlogobanner

ekosporlogo

GwuEgEJW4AAMRrc


Futbolun ekonomisi, mali, hukuksal ve yönetsel kısmına ilişkin varsa makalelerinizi bize gönderin, sizin imzanızla yayınlayalım.

Yazılarınızı info@futbolekonomi.com adresine gönderebilirsiniz. 

 

futbolekonomisosyal2

 

sosyal1