Türk Futbolunun Temel Sorunu
Bizi Takip Edin Futbol ekonomisi facebookta futbol ekonomisi twitterde
x
Buradasınız >> Ana Sayfa Haberler & Makaleler Genel Tuğrul AKŞAR Türk Futbolunun Temel Sorunu

Türk Futbolunun Temel Sorunu

16547Tablo-tf

Tuğrul Akşar- 6 Temmuz 2022 Cumhuriyetimizin yüzüncü yılına gireceğimiz 2023’te Süper Lig’in profesyonel tarihi de altmış dört seneye ulaşmış olacak. 

 

 Yarım asrı aşan varlığıyla profesyonel futbolun 1959’dan bu yana ekonomik, finansal, yönetsel ve sportif olarak ne gelişim sağladığı bu yazınının konusunu oluşturuyor.

 

Bu yazımızda öncelikle Türk futbolunun temel problemini saptayacağız. Bu sorunun çözümüne yönelik önerilerimizi ve düşüncelerimizi ise bir başka makalemizde sizlerle paylaşacağım.

 

Futbol Gelirlerimiz On İki kat Arttı!

 

Futbolumuzdaki parasal büyüme özellikle son yirmibeş yılda önemli bir artış kaydetti. Tablo 1’den de görülebileceği üzere Türk futbol gelirleri 1996-2021 arası % 1209, yani 12 kat arttı. 1996’da 275 milyon TL civarında olan futbol gelirleri geçen yirmibeş yıllık süreçte 3.6 Milyar TL’na ulaştı Bu tutar pandemi öncesi 4 Milyar 763 milyon TL’na kadar yükselmişti.

 

1Tablo Gelirler 96-21 

 

Yukarıdaki tabloya göre değerlendirme yapacak olursak, Türk futbolu son yirmibeş yılda ortalama % 48,36 büyüdü. Parasal genişlemenin bu denli hızla artış kaydetmesinde özellikle naklen yayın gelirlerindeki artışın çok önemli rolü bulunuyor. Bu süreçte naklen yayın gelirlerindeki artış, futbol gelirlerini hızla yukarı itti. Öyle ki, 2010-11 sezonunda yıllık naklen yayın gelirleri yabancı para bazında 321 milyon Dolar’a kadar yükseldi. 2017-2018 sezonunda ise tv yayın gelirleri yıllık 500 milyon dolar düzeyine ulaştı.

 

Özetle, Süper Lig’in ana yakıtını bu dönemde naklen yayın gelirleri oluşturdu. TV yayın gelirlerinde yaşanılan önemli artışlar, futbolun diğer kaynaklarını da harekete geçirdi ve ticari gelirlerde, özellikle de sponsorluk gelirlerinde önemli artışlar yaşandı.

 

1996-2021 arası Avrupa futbol gelirleri de büyümeye devam etti. Bu tarihsel dönemde Avrupa futbol gelirleri 33,6 kat artarken, Türk futbol gelirleri ise 12 katlık bir artış gösterdi. Avrupa futbol gelirlerindeki bu artışın temel kaynağını ise, merkez liglerin gelirlerindeki büyüme sağladı. Bu süreçte Türk futbol gelirlerinin büyüme hızı her ne kadar Avrupa futbolunun gerisinde kalmış olsa da, Süper Lig yarı çevre ligler içerisinde en fazla gelir artışı sağlayan liglerden birisi oldu. Bu dönemde çevre liglerin gelirlerinde % 965’lik (9,65 kat) bir artış gerçekleşti.[1]

 

Tablo: 2 bize Süper Lig’in çevre ve yarı çevre ligler içinde gelir bakımından nerede olduğunu gösteriyor. Süper lig 2019-20 verilerine göre Süper Lig yaklaşık 670 Milyon Euro’luk geliriyle Rus Ligi’nin hemen arkasında bir büyüklüğe sahip görünüyor. Süper Lig’in 2019-20 itibariyle gelirlerinin % 52’lik bölümü naklen yayın gelirlerinden; 204 Milyon Euro’ya ulaşan sponsorluk gelirleri de futbol gelirlerimizin % 30’luk kısmını oluşturuyor.[2]

 

Kulüp başına ortalama gelirlerde ise Süper lig 37 milyon Euro’luk gelirle ikinci sırada yer alıyor.

 2Tablo Yari Cevre Ligler Gelirler

 

Süper Lig sahip olduğu geliriyle Avrupa’nın merkez liglerinden sonra gelen önemli liglerinden birisi konumunda. Yıllar itibariyle de futbol gelirlerimiz düzenli bir şekilde artmaya devam etti. Ancak,  gelirlerde yaşanılan bu artış Türk futboluna sportif başarı (gönenç) getirdi mi diye soracak olursanız. Onu da aşağıdaki tabloyu irdeleyerek yanıt vermeye çalışalım. 

 

Parasal Büyüme Futbolumuza Refah Getirdi mi?

 

Futbolumuzdaki parasallaşma özellikle 2000’lerin başından itibaren hızlandığı için biz son yirmiiki yıllık süreci dikkate alarak bir sportif performans karşılaştırması yapalım.

 

Türk futbolunda parasal büyümenin başladığı bu dönemde UEFA ve FIFA sıralamasında gerek kulüp futbolunda, gerekse milli takım futbolunda ortaya koyduğumuz performans, parasal gelişim başarısının çok gerisinde kalmış durumda.

 

 3Tablo UEFA FIFA Ranking

 

2000’de UEFA’da 7.sıraya; 2002’de FIFA’da 8.sıraya kadar çıkma başarısı gösteren Türk futbolu 2022 Temmuz itibariyle UEFA’da 20. Sıraya, FIFA’da da 40.sıraya gerilemiş durumda.

 

Kısacası, 2000-22 arası Türk futbolunda parasal büyüme ne yazık ki, ülke futboluna sportif refah getirmemiştir. Bugünkü sportif performansımız 20002 yılının gerisine düşmüş vaziyette. Yani sportif başarıda Türk futbolu 22 yıl geriye gitmiş durumda.

 

Parasal Gelir Arttı, Borçlar da!

 

1996-2022 arası Türk futbolundaki parasal genişleme yaşanmasına karşın, sportif performansta futbolumuzun geriye gittiğini gördük.

 

Tablo 4 bize Türk futbolunda mali başarı ile sportif performans arasında ters yönlü bir gelişim olduğunu gösteriyor. Son yirmi iki yılda parasal büyüme hızlanır ve artarken, buna karşın sportif performans düşmüştür. Bu tarihsel dönemde sportif performans hiçbir zaman mali büyümenin üzerine çıkamamıştır. Özellikle son beş sezonda ise bu iki performans kriteri arasındaki fark daha da açılmıştır.

 

Türk futbolu 2000-2022 arasında ekonomik ve finansal potansiyelini, sportif başarı dinamiğine dönüştüremediği için kulüplerimiz hızla finansal bataklığa sürüklenmiştir.

 

 4Tablo Mali Performans Sportif Basari

 

Öz ifadeyle, para Türk futboluna mutluluk ve başarı getirmemiş, aksine sorunlarını artırmıştır. Parasal başarıyı sportif başarıya dönüştüremeyen Türk futbolu zamanla finansal krize girmiştir. Oysa beklenen, parasal büyümenin sportif refah seviyesini de artırması, Türk futbolunu kalkındırmasıydı. Daha doğrusu olması gereken buydu ama olmadı.

 

Sonuç itibariyle, futbolumuzu nitelik ve nicelik olarak ileri taşıyamayan büyüme, Türk futbolunu kalkındıramamış; onun ekonomik, finansal ve sportif başarıya ulaşmasını sağlayamamıştır. Büyüme sürecini sürdürülebilir bir niteliğe dönüştüremeyen Türk futbolu kalite ve rekabette kulvarındaki futbol ülkelerinin gerisinde kalmıştır.

 

Sportif başarısızlık, zamanla rekabet gücümüzü daraltmış finansal yetersizliğe neden olmuştur. Rekabetlerini devam ettirmek isteyen kulüplerimizin giderleri, gelirlerinden daha hızlı ve daha fazla artış kaydetmiştir. Gelirleri giderlerini karşılayamayan kulüpler aradaki parasal açıklarını kapatabilmek için yoğun borçlanmaya yönelmişlerdir. Bunun sonucunda kulüplerin finansal dengeleri kaybolmuş, borçlanma çığ gibi artmış, zararlar telafi edilemeyecek bir düzeye gelmiştir.

 

Bunun nedenleri üzerinde ayrı bir yazıda üzerinde detaylı olarak duracağız.

 

Futbolumuzun Borçları Çığ Gibi Büyüdü!

 

Futbolumuzun gelirleri ile borçlarının 1996-2022 arası gelişimini aşağıdaki tablo ile sizinle paylaşıyoruz.

 

1996’da 275 milyon TL gelir ve 185 Milyon TL borca sahip Süper Lig’de gelir borç pozisyonu ilerleyen yıllarda giderek bozulmuş ve borçlarımız gelirlerimizin üzerine çıkmıştır.

 

2022’ye geldiğimizde ise bu tarihsel sürecin sonunda Türk futbolunun borçları % 9765 (yaklaşık 98 kat) artarken, gelirleri ise % 1727’lik (17 kat) bir artış kaydetmiştir. 

 

2022’de kulüplerimizin toplam borçları 18 Milyar 250 Milyon TL’na ulaşırken, toplam kulüp gelirleri ise 4 Milyar 763 Milyon TL olarak gerçekleşti. 2022’de gelirlerimiz daha da düşerek 3 Milyar 600 Milyon TL’na geriledi.

 5Tablo FutbolGelirleri Borclari Gelisimi 

 

2000’de Gelir/Borç oranımız 1,48 iken, bu oran 2022’de 0,19’a geriledi. Yani bu dönemde borçlarımız gelirlerimizin üzerine çıktı ve yönetilemez bir noktaya ulaştı. Öyle ki, 2022 itibariyle toplam borçlar, gelirlerimizin 5,1 katına ulaştı. Bunun kaçınılmaz sonucu ise kulüp zararlarının artması oldu. Nitekim, 2022 itibariyle kulüplerin birikimli zararları gelirlerinin üzerinde bir tutara, 7 Milyar TL’na ulaştı.

 

Çarpıcı olması bakımından paylaşmak isterim. Süper Lig’de en fazla şampiyonluk kazanan dört kulübün 28 Şubat 2022 itibariyle gelirleri 2.9 Milyar TL olarak gerçekleşirken, borçları 12.5 Milyar TL’na, birikimli zararları da 6.2 Milyar TL’na ulaştı. Bu finansal olumsuzluk kulüplerin özkaynaklarını yitirmelerini de beraberinde getirirken, dört kulübün güncel özkaynak açıkları 5.1 Milyar TL’na yükseldi.

 

Her ne kadar bu süreçte kulüp futbolunda 2000’de bir UEFA Kupası ve bir Süper Kupa kazanmamıza; Milli takımlar futbolunda ise 2002 Dünya Kupası’nda bir üçüncülük, 2008 Eurocup’ta da bir yarı final oynamamıza karşın, ne kulüpler bazında ne de milli takımlar nezdinde bu performansı kalıcı kılamadık. Bu başarıları izleyen yıllarda ise Türk futbolu sportif performansta serbest düşmeye devam ediyor.

 

Sonuç

 

Türk futbolunun bugün önünde duran en temel sorun: önemli bir parasal gelir yaratma gücü ve potansiyeline sahipken, bu dinamiği sportif performansa dönüştürecek şekilde harekete geçirememesidir. Sahip olduğu potansiyelini başarıya çeviremeyen futbolumuzun süreç sonunda geldiği nokta finansal başarısızlık ve sportif yetersizliktir. Ekonomik, finansal ve sportif kaynaklarını etkin ve verimli kullanmayan Türk futbolu bu süreçte uluslararası rekabette rakiplerinin gerisine düşmüştür.

 

Sportif başarısızlık aynı zamanda futbolumuzun finansal yetersizliğini de besler niteliktedir. Gerçekleşmeyen sportif başarı, rekabetin de zorlamasıyla daha fazla ekonomik gelire ve finansal kaynağa gereksinim duyar hale gelmiştir.

 

Mevcut futbol yapılanmamız ne futbol kalitesi, ne izlenilirlik, ne de rekabet açısından Türk futbolunu hak ettiği yere taşıyamıyor. Bu süreçte Türk futbol yapılanmasının yönetsel yetersizliği ve buna bağlı kötü yönetim futbolda finansal ve sportif başarısızlığın da esas kaynağı olmuştur. Mevcut statüko sadece günü kurtaran çözümlerle yol almaya çalıştığından yapısal sorunlara kalıcı ve başarı getirecek çözümler getiremiyor.

 

Finansal yeterliğe, sağlıklı ve sürdürülebilir bir mali yapıya sahip olmayan futbol yapılanmamızda kulüpler borç sarmalına girmiş; kulüpler ve milli takımlar bazında uluslararası rekabet gücümüz düşmüştür. Türk futbolunun uluslararası başarı derecesini gösteren UEFA sıralamasında Temmuz 2022 itibariyle 20. sıraya; FIFA sıralamasında da 40.sıraya gerilemiş bulunuyoruz. Bu düşüşün sonucu kulüp futbolunda bir numaralı organizasyon olan Şampiyonlar Ligi’ne doğrudan takım gönderemiyoruz; milli takım olarak ta Uluslar Ligi’nde C kategorisinde rekabet gücü sınırlı milli takımlarla maçlar yapmak durumunda kalıyoruz.

 

Son altmış üç yılda Türk futbolunun geldiği ya da getirildiği nokta maalesef budur!.. {jcomments on} 


 

[1] Tuğrul Akşar, Finansal Futbol, Literatür yayınları, İstanbul 2020, sh. 83.

[2] Deloitte sport Business Group , Riding the Challenge, Annual Review of football Finance 2021, sh.24.

 

                    linkedin-logo Paylaş                        Flipboard -logo Paylaş

Bu İçerik  3107  Defa Okunmuştur
 

Degerli yazarimiz Tuğrul Akşar Cuma, 02 Nisan 2010.

YAZARIN DIGER YAZILARINI GORMEK ICIN TIKLAYIN

Neden Futbol Ekonomisi?

 

www. Futbolekonomi.com’un  vizyon ve misyonu temel olarak  Futbol Ekonomisi Stratejik Araştırma Merkezi’nin (FESAM) vizyon ve misyonuna paralel ve aynı düzlemdedir.

 

Bu bağlamda temel misyonumuz: Futbolun yerel ve küresel makro özelliklerini incelemek ve yeni yapısal modeller önermek; bu kapsamda entelektüel gelişimi hızlandırmak ve buna ilişkin referans olabilecek bir database oluşturmak ve bunu tüm futbol araştırmacılarının emrine sunmak... Bu amaçla yapılan çalışmaları yayımlamak; gerekli her türlü bilimsel futbol araştırma ve geliştirme projelerine entelektüel anlamda destek vermek.

 

Temel Vizyonumuz: Önerilen yeni modellerin gerçekleştiğini görmektir.

 devamı >>>

finansal-futbol-anim-1

tugrulaksar_ge_roportaj

Tuğrul Akşar Güngör Urasın sorularını yanıtlıyor

  Yazar Tuğrul Akşar,
Milliyet Gazetesi Yazarı Güngör Uras'ın
sorularını yanıtlıyor.
detay için tıklayınız..

 

Spor Endexi

 

05/11/2024

Kapanış Günlük
Değişim %
  BİST 100

8.698,48

-0,17

 bjk BJKAS

4,48

-2,18

 fb FENER

100,30

0.00

 gs GSRAY

6,83

+0,15

 trabzon TSPOR

0,93

0,00

   SPOR ENDEKSİ

3.075,321

-0,41

Videolar

Tuğrul, Tuğrul Akşar, Pusula, Ekonomi, Futbol, Futbol Ekonomi, Mali,VİDEONUN DEVAMI VE DİĞER VİDEOLAR İÇİN TIKLAYIN.

İstatistikler

İçerik Tıklama Görünümü : 43923814

TRENDYOL SÜPER LİG 2024-2025 SEZONU

  

 

 Sıra TAKIMLAR 0 G B M A Y AV

1

Galatasaray 13 11 2  0 35 13 22 35
2 Fenerbahçe 13  10   2 1 36  12   24

32

3 Samsunspor 14 9 2  3

29

14 15

29

4 Eyüpspor 14  6   5  3 21 15 6 23
5 Beşiktaş 13 6 4  3  22  15 7 22
6 Göztepe 13 6 3 4 24  19 

  5

 21 
7

Başakşehir

13 5  4  4 21 18 3 19
8 Ç.Rizspor 13 6 1

6

15 20 -5 19
9 Sivasspor 14 5 3 6 18    22  -4 18
10 Konyaspor 14 5 3 6 16 21 -5 18
11 Antalyaspor 13 5 2 6

17

25   -8 17
12 Trabzonspor 13 3 6 4 18  16 2 15
13 G.Antep FK 13 4 3

6

19  21  -2  15
14 Kasımpaşa 13 3 6 4 16 19 -3 15
15 Alanyaspor 13 3 5 5 12 16 -4 14
16

Kayserispor

13

2

6 5 13 25 -12 12
17 Bodrum FK 14 3 2 9 10 21 -11 11
18 Hatayspor 13 5 7 12 20  -22 8

19

A.Demirspor 13 0 2 11 9 31 -22

 

                 

Okur Yazar


Futbolun ekonomisi, mali, hukuksal ve yönetsel kısmına ilişkin varsa makalelerinizi bize gönderin, sizin imzanızla yayınlayalım.

Yazılarınızı  info@futbolekonomi.com adresine gönderebilirsiniz. 

 

 

Annual Review of Football Finance 2023

Annual Review of Football Finance 2023

Deloitte Sports Grup'un Avrupa Futbol Finansmanına ilişkin 32. kez düzenlediği yıllık futbol finans raporuna göre, Avrupa futbol pazarı 2021 - 22 sezonunda bir önceki yıla göre %7 büyüyerek 29.5 Milyar Euro büyüklüğüne ulaştı. Rapora ulaşmak için tıklayınız

Deloitte Money League - 2024

Deloitte Money league 2024

Deloitte Money League Raporunu 27. kez yayınladı. Rapora göre Avrupa'nın en zengin 20 kulübünün 2022-23 sezonunda gelirleri toplam 10.5 Milyar Euro'ya ulaştı. Raporu okumak için tıklayınız.

UEFA Kulüp Finans&Yatırım Raporu 2024

 

UEFA Raporu-2023

UEFA Kulüp futbolunun finansal durumları ve yatırımlarına ilişkin yıllık görünüm ve benchmark raporunu yayınladı. Okumak için tıklayınız

 


 

2021-Money-league-Raporu

 

Yirmidördüncü Deloitte Money League raporuna göre Barcelona'nın 715.1 Milyon Euro'luk geliriyle ilk sırada yer aldığı, tamamı merkez lig kulüplerinden oluşan ve bir önceki yıla göre gelirleri %12 azalan Para Ligi raporunu okumak için tıklayınız

 


 

 

annual report 202021 photo

 

Avrupa Futbolunun patronu UEFA’nın gelirleri 5.7 Milyar Euro’ya Ulaştı. Raporu okumak için tıklayınız.

 


 

 UEFA-Kulup-Futbolu-Lisanslama-2023


UEFA’nın 2023’te yayınladığı en son  Kulüp Lisanslamaya İlişkin Karşılaştırma raporuna göre kulüpler Pandemi döneminde 7.3 Milyar Euro zarar ettiler. UEFA raporu, Avrupa kulüp futbolunun endişe verici bir resmini çiziyor. Raporu okumak için tıklayınız.

 


    

191112 Aktifbank Ekolig

 

Türk futbolunun gelirlerinin ve ekonomik görünümünün mercek altına alındığı Futbol Ekonomi Raporu – EkoLig'in dördüncü sayısı yayınlandı. Süper Lig’in 2017-2018 sezonu sonunda 3,2 milyar TL olan geliri, 2018-19 sezonunda 4,2 milyar TL’na ulaştı. Bkz.

 

 

master bm report lowres

 

The European Club Footballing Landscape 2022


UEFA'nın Avrupa Lulüp futboluna ilişkin 13, kez yayınladığı, Covid-19'un etkilerinin de analiz edildiği raporu okumak için Bkz.


 

 EkoSpor-y

“Ekospor’un aylık bültenlerinden haberdar olmak için tıklayınız”

 

Süper lig Marka değeri araştırma

''Taraftar Algısına Göre Türkiye Süper Ligi Marka Değerini Etkileyen Faktörlerin ve Marka Değeri Boyutlarının Değerlendirilmesi'' Prof. Dr. Musa PINAR öncülüğünde yapılan bu araştırmayı okumak için tıklayınız.

 

 

the-european-elite-2019

KPMG Avrupa’nın 32 Elit Kulübünün değerlemesini yaptı. Süper Lig’den Galatasaray ve Beşiktaş’ın da bulunduğu bu raporda en değerli kulüp 3.2 Milyar Euroluk değeriyle Real Madrid oldu. Raporu okumak için tıklayınız.
 

Endustriyel_futbol

 

Futbolda Endüstriyel Denge ve Başarı Üzerine

Futbolun Endüstriyel gelişimi, kulüplerin sportif ve iktisadi/mali yapılanışını derinden etkiliyor. Dorukhan Acar’ın Kurumsal Yönetim temelli yaklaşımı ile "Futbolda Endüstriyel Denge ve Başarı"yı okumak için tıklayınız

 

 

Türkiye'de Kadın Futbolunun Gelişimi ve Günümüzdeki Durumu

 

imagesCAVM4O4L

 

Dr. Lale ORTA’nın Kadın Futboluna Entelektüel Bir Yaklaşım Sergilediği makalesi için tıklayınız.” 

 

 

İngiliz Futbolunda Kurumsal Yönetişim Üzerine

 

governance_in_football

 

Tüm kulüplerimize ve Türk Futbol yapılanmasına farklı bir bakış açısı kazandırabileceğini düşündüğümüz, İngiliz Parlementosu’nun Kültür, medya ve spor Komitesi’nin hazırladığı raporu okumak için tıklayınız. 

 

money-and-soccer

“Money scorring goals”, Gerçekten de “Para Gol Kaydedebiliyor mu? “

Euro 2012’nin olası ekonomik etkilerini
okumak için tıklayınız. 



FFP

Futbolda Finansal Sürdürülebilirlik Kapsamında ''Finansal Fair Play Başa Baş Kuralı ve Beşiktaş Futbol Kulübü Üzerinde Bir Uygulama 
Hüseyin AKTAŞ/Salih MUTLU,

okumak için tıklayınız.