Gürdoğan Yurtsever- 2 Aralık 2013 Ülkemizde spor kulüpleri temel olarak Dernekler Kanunu hükümleri çerçevesinde “Dernek” statüsünde kurulur ve tescil ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü teşkilatına dahil olarak faaliyet gösterir.

Bunun yanı sıra futbol kulüpleri ile spor kulüplerinin futbol şubeleri ise Futbol Federasyonu’na bağlıdır. Benzer şekilde kulüplerin basketbol, voleybol gibi şubeleri de ayrıca ilgili federasyonlara bağlı olarak faaliyet gösterir. Bu çerçevede spor kulüplerini denetleme yetkisine sahip olan çeşitli kurum ve kuruluşlar ile görevlilerin bulunduğu görülüyor.

Dernekler Kanunu kapsamında kulüplerin yönetim yerleri, defterleri, hesap ve işlemleri İçişleri Bakanlığı veya bulunulan yerin en büyük mülki idare amiri tarafından denetlenebilir. İçişleri Bakanlığı, bu denetlemeyi dernekler denetçileri, mülkiye müfettişleri veya valilikler aracılığıyla yapabilir. En büyük mülki idare amirleri ise bizzat veya görevlendirecekleri memur veya memurlar aracılığıyla denetleme yetkisine sahip.

Gençlik ve Spor mevzuatı çerçevesinde ise Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile mülki idare amirinin onayı alınmak kaydıyla Gençlik ve Spor il müdürlükleri, kulüpleri ve üst kuruluşları Dernekler Kanunu ve Dernekler Yönetmeliği hükümleri saklı kalmak kaydıyla her yönden denetleyebilir, gerekirse hesap, defter ve işlemlerine el koyabilir ve taahhütlerini yerine getirip getirmediklerini takip edebilir. Kulüplerin genel kurullarına gerekli hallerde il müdürü veya yetki vereceği kişi gözlemci olarak katılabilir ve hazırlayacağı raporu mülki idare amirliğine sunabilir.

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en popüler spor dalı olan futbol konusunda ise kanunla özerk bir yapıya sahip olan Türkiye Futbol Federasyonu, gerek bu konudaki kanun ve gerekse de Genel Kurul tarafından kabul edilen ana statüye göre, Türkiye’deki her türlü futbol faaliyetini yürütmek ve düzenlemenin yanı sıra denetlemek yetkisine de sahiptir. Futbol kulüpleri ile spor kulüplerinin futbol şubeleri bu çerçevede federasyonun denetimine tabiidir. Bu kapsamda federasyonun kulüpler üzerindeki denetim yetkisini genellikle ilk derece hukuk kurulları olan Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, Disiplin Kurulu, Kulüp Lisans Kurulu ve Etik Kurulu aracılığıyla kullandığını ifade etmek yanlış olmayacak.

Özellikle sportif, alt yapı, personel ve idari, hukuki ve mali kriterlere dayalı olarak lisans almak için başvuran kulüplerin sunduğu bilgi ve belgeler çerçevesinde ve TFF kulüp lisans talimatı doğrultusunda başvuru sahibi bir kulübe lisans verilip verilmemesine, lisansın geri alınmasına ve kulüp lisans talimatında öngörülen cezaların uygulanıp uygulanmamasına karar veren Kulüp Lisans Kurulu’nun kulüpler üzerindeki en temel denetim yetkisine sahip olan kurul olduğunu belirtmek mümkün.

Fakat, bu denetimlerin kulüpler tarafından federasyona gönderilen bilgi, belge ve mali tablolar üzerinden yapıldığını, kulüplerin tesisleri ve yönetim merkezlerine gidilerek bizzat federasyona bağlı denetçiler tarafından yürütülen bir denetim olmadığını belirtmek gerekiyor. Basketbol ve voleybol gibi diğer özerk federasyonların kulüpler üzerindeki denetim yetkisi kullanımının da genellikle disiplin, lisans verme gibi konularla sınırlı olduğunu belirtmek mümkün.

Bunun yanı sıra bazı kulüplerin kurduğu ve halka açık şirketler ise Sermaye Piyasası mevzuatına tabiidir. Bu çerçevede ise şirketin mali tablolarının belirlenmiş standartlara göre bağımsız denetçiler veya denetim şirketleri tarafından denetlenmesi söz konusudur. Ayrıca Sermaye Piyasası mevzuatı çerçevesinde Sermaye Piyasası Kurulu’nun bu şirketler üzerinde denetim yetkisi bulunuyor. Bu çerçevede Sermaye Piyasası ve Borsa denetçileri tarafından kulüplerin kurduğu bu şirketlerin faaliyetlerinin denetlenmesi mümkün.

Görüldüğü gibi kulüpler gerek kamu denetimi, gerek bağımsız denetim boyutuyla dış denetime tabiidir. Ayrıca özerk federasyonların kulüpler üzerinde çeşitli denetim yetkileri bulunuyor. Fakat bu çok başlı denetim mevzuatının kulüplerin sağlıklı bir şekilde denetlenmesine imkan verdiğini söylemek çok mümkün görünmüyor. Dernekler mevzuatı ile gençlik ve spor mevzuatının öngördüğü denetimlerin mevcut kaynaklar nedeniyle kulüpler üzerinde düzenli olarak yapılamadığını, zaman zaman yapılabilen denetimlerin kulüplerin bütün işlemlerini kapsayamadığını ve yüzeysel konularla sınırlı kaldığını, federasyonların yaptığı denetimlerin yalnızca belgeler üzerinden yapılabildiğini, bağımsız denetimlerin ise yalnızca kulüplerin kurduğu ve halka açık şirketler ile sınırlı olduğunu ve kulübün bütün işlemlerini kapsamadığını belirtmek yanlış olmayacak. Bir çok kulübün mali yapısının sağlıksız olması, bu denetimlerin gereğince işlemediğini açıkça ortaya koyuyor.

Günümüzde gittikçe endüstrileşen futbol ve diğer spor dalları için mevcut elbisenin yani Dernekler Kanunu çatısının yeterli gelmekten çok uzak olduğu açıktır. Bu çerçevede öncelikle spor kulüplerinin günümüz ihtiyaçlarını karşılaşacak bir spor yasasının çıkarılmasının bir zorunluluk haline geldiği görülüyor. Bu konuda çeşitli kurumlar tarafından hazırlık çalışmalarının yapıldığı da biliniyor. Oluşturulacak yeni yasada kulüplerin dış denetimlerine ilişkin standartların belirlenmesi de büyük önem taşıyor.

Bu kapsamda özerk federasyonlara daha aktif denetim görevleri verilmesinin doğru bir yaklaşım olacağını ifade etmek gerekiyor. Örneğin futbolun günümüzde ulaştığı ekonomik boyut düşünüldüğünde Türkiye Futbol Federasyonu’nun yalnızca bilgi ve belgeler üzerinden denetim yaparak cezalar vermesinin yeterli bir yaklaşım olmadığı ortada. Bu nedenle tıpkı bankacılık, sermaye piyasaları, sigortacılık gibi alanlardaki düzenleyici ve denetleyici otoritelerde olduğu gibi, Futbol Federasyonu’na kulüpleri bizzat yerinde denetleyecek denetim yetkisi verilmesi, federasyon bünyesinde denetim birim ve uzman ekiplerinin oluşturulması, bu ekiplerin kulüplerin maddi varlıkları, hesapları, işlemleri, defterleri, iç kontrol ve risk yönetim uygulamalarını yerinde denetlemeleri, eksiklik ve aksaklıkları içeren hazırlanan raporların kulüp Genel Kurulu, Divan Kurulu, Denetleme Kurulu ve Yönetim Kurulu gibi kulüp organları ile Futbol Federasyonu’na gönderilmesi, federasyonun mevcut eksiklik ve aksaklıkların giderilmesi sürecini takip etmesi ve gerekli önlemleri almayan kulüpleri çeşitli şekillerde cezalandırması şeklinde bir süreç oluşturulmasının önemli yararlar sağlayacağını belirtmek gerekiyor. Böylesi bir süreçte kulüplerimizin gerek mali, gerek yönetsel yapılarının çok daha güçlü bir hale geleceğini, iç kontrol yapılarının güçleneceğini öngörmek yanlış olmayacak.{jcomments on}

Gürdoğan Yurtsever

Türkiye İç Denetim Enstitüsü

Yönetim Kurulu Üyesi

http://www.derinfutbol.com/

http://www.futbolkulturu.com/

http://www.icdenetim.net/

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş