Alp Ulagay- 11 Eylül 2011-Türkiye Süper Ligi’nde 2011-12 sezonu nihayet başladı. Futbolcuların ücretleri, kulüplerin ödediği transfer paraları bol bol konuşuldu.
Türkiye şike soruşturmasıyla çalkalanıyor. Verilecek cezaların ekonomik etkisi de çok büyük olacak. Örneğin eğer Fenerbahçe küme düşürülürse sadece ilk 2 yılda Süper Lig ve Avrupa gelirleri 100 milyon dolar azalacak. Yan etkilerle bu rakam dokuz-on misli olarak düşünülmek zorunda...
Futbol Ekonomisi Bilimine çok büyük katkıları olan Doç.Dr.Kutlu Merih'in 2004 yılında kaleme aldığı ve ntvmsnbc'de yayınlanmış bugünkü gelişmelere de ışık tutabilecek makalesini sizlerle paylaşıyoruz.
18 Temmuz 2011-Uluslararası kuruluşlara göre, dünya futbol ekonomisindeki hızlı gelişme, yasal altyapıların ve denetim mekanizmasının da aynı hızla gelişmemesi ve caydırıcı cezaların yetersizliği nedeniyle, yolsuzlukları da beraberinde getiriyor.
A.A. muhabirinin derlediği, Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA), Birleşmiş Milletler (BM) ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) veri ve raporlarından derlediği bilgiye göre, futbol ekonomisindeki hızlı gelişme, şike ve diğer yolsuzlukların da artmasına neden oldu.
Özellikle son 5-10 yıllık dönemde, futbol ekonomisinin hızlı bir gelişme içinde olması, bu sektöre girenlerin sayısını da artırdı.
Avrupa'daki futbol pazarının büyüklüğünün 10 milyar doları aşması ve futbol sektöründe karların artmasının tüm spor sektöründeki yatırımların en çoğunun futbola yapılmasını sağladığı, ancak bunun sonuçlarının ise özellikle son yıllarda olumsuz yönde görülmeye başlandığı kaydedildi.
Futbol sektörüne rahat bir şekilde girilmesi, yasadışı kazanç peşinde koşanlar ile kara para aklayıcılarının da Avrupa'da bu sektöre girmesine imkan sağladığına dikkat çekilirken, kulüplerin bir çoğunun tam profesyonel standartlarda olmamasının da futbolcu ile menajer ve kulüp ilişkilerinde yolsuzluklara neden olabileceği ifade ediliyor.
Kulüplerin sağlam ve sürekli finans kaynağına sahip olması önemli
Bazı futbol kulüplerinin sağlam ve sürekli finansman kaynaklarına sahip olmamasının da yasal olmayan gelir kaynaklarına zemin hazırladığı belirtiliyor.
Menajerlik sisteminin kurumsallaştırılmasının, şike ve benzeri olayların azalmasına neden olacağı ifade ediliyor.
Sanayi haline gelen futboldan gelir elde edenlerin sayısının gün geçtikçe artmasının yanı sıra özellikle reklam ve sponsorluk gelirlerinin çok hızlı şekilde yükselmesi, bu sektöre olan ilgiyi daha da artırdı.
Türkiye'deki futbol ekonomisi
Türkiye'de futbol ekonomisinin büyüklüğü 500 milyon euro'yu bulurken, bu ekonominin yakın bir zamanda 1 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Dünyada ise futbol ekonomisinin toplam büyüklüğü 150 milyar euro'yu buluyor.
Türkiye'de 2010'da üç büyük futbol kulübünün toplam gelirleri 600 milyon TL'yi geçti. Gelirlerin yüzde 32'sini yayın hakları oluşturuyor. Stadyum gelirleri ise yüzde 31'lik paya sahip. Reklam ve sponsorlukların payı yüzde 22 civarında.
Türkiye'de, lisanslı taraftar ürünü satışları yüzde 15'lik paya sahip. Bu sezon toplam gelirler bir önceki sezona göre yüzde 35 artış gösterdi. Türkiye'de, taraftarın çok büyük bir kısmı dört büyükleri destekliyor. Bu kulüplerin piyasa değeri ise 2,7 milyar doları buluyor.
Türkiye, Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında, lisanslı ürün satışı ile sponsorluk konusunda yeter bir paya sahip olamıyor.
Türkiye'deki futbol ekonomisinin yüzde 2,5'i yalnızca derbi maçlarındaki bilet ve taraftar mağazası satışlarından oluşuyor.
Futbol kulüplerinin en önemli gelir kalemlerinden birisi de naklen yayın gelirleri. Büyük kulüplerinin bütçelerinde bu gelirlerin oranı yüzde 55-60'a kadar çıkıyor. Ancak naklen yayın gelirleri sezonluk olarak oluşan puan sistemine göre belirlendiği için derbi ekonomisinin bu gelirlere direkt olarak katkısı bulunmuyor.
Türkiye'de futbol ekonomisinin büyüklüğü 500 milyon euro'yu bulurken, dünyada futbol ekonomisinin toplam büyüklüğü 150 milyar euro'yu buluyor. Bu da Türkiye'nin Gayri Safi Milli Hasılası'nın neredeyse yarısı demek.
Futbol ekonomisinin diğer sektörleri etkileme gücü de yüksek. Uzmanlar futbol ekonomisinin kendisi bir birim gelir yaratırken, diğer sektörlere dokuz birim para akıttığını vurguluyorlar.
Yolsuzluğa karşı alınabilecek önlemler
Futbolda, etkin ve caydırıcı önlemlerin alınması, özellikle de emsal cezaların etkin olmasının, şike ve benzeri yolsuzlukları azaltabileceği belirtiliyor.
Futbol ekonomisindeki yolsuzlukların azaltılması için internet ortamındaki bahislerin daha etkin denetlenmesi, daha profesyonel ve kurumsal hale gelmelerinin teşvik edilmesi, en iyi ülke uygulamalarının örnek alınması, iyi yönetişim sisteminin sağlanması, uluslararası işbirliğinin sağlanması ve yaptırımlarda uluslararası standartlara uyulması öneriliyor.
Futbol maçı sonuçlarının organize edilmesine imkan verebilecek tüm yasal boşlukların giderilmesi önerilirken, özellikle futbol bahis oyunlarındaki artışa dikkat çekiliyor.
Futboldaki bahis oyunlarıyla, spor faaliyetlerinde maç sonuçlarının ayarlanabildiği, bunun ise daha çok kazanç amacıyla, para akışını artırırken, kontrolün de sağlanamadığı vurgulanıyor.
OECD, futbolda, yolsuzlukla mücadelede daha etkin önlemlerin alınması gerektiği görüşünde bulunuyor.
Meslek örgütlerinin güçlenmesinin ve basın-yayın organlarının, yolsuzlukların önlenmesinde önemli bir etken olabileceği ifade ediliyor.
Özellikle İngiltere'nin bu konuda, son yıllarda ciddi önlemler aldığı belirtilirken, İngiltere'nin aldığı önlemlerin, bu konuda yöntem arayan ülkeler örnek olabileceği belirtiliyor.{jcomments on}
CNNTURK
Şike Ekonomisi
Tuğrul Akşar-18 Temmuz 2011
Futbolumuzda 4 Temmuz 2011’de başlayan şike depremi hem futbolumuzu, hem de futbol ekonomimizi sarsmaya devam ediyor.
İstanbul'un üç devi para basıyor dünya yıldızları Türkiye'ye koşuyor
Onur Demirhisar- 27 Haziran 2011
2010'da üç büyüğün toplam gelirleri 600 milyon TL'yi aşarken, aslan payı stat ve yayın haklarının oldu. Devler sadece geçen yıl yayın gelirlerinden 150 milyon TL kazanırken, artan bütçeler transferlerin kalitesine de yansıyor.
Geçmişi Bohemya Krallığı ve devamında da Çekoslovakya’ya dayanan 17’nci yüzyıldan itibaren Avusturyalıların egemenliğine giren Prag, 1918’de kurulan Çekoslavakya’nın başkenti ilan edilmiştir.
30 Mayıs 2011-Avrupa'nın bir numaralı kupasını dördüncü kez kazanan Barcelona, Manchester United ile oynadığı final maçında rakibini 3-1 yenerek sadece Kupa'ya uzanmadı, aynı zamanda yüz milyonların da sahibi oldu.
Avrupa Ligi'nde son dört takım arasında üç Portekiz takımı vardı. Finale Porto ve Braga kaldı. Porto Falcao'nun attığı kafa golü ile Braga'yı bu sezon üçüncü defa yendi ve kupayı kaptı.
www. Futbolekonomi.com’un vizyon ve misyonu temel olarak Futbol Ekonomisi Stratejik Araştırma Merkezi’nin (FESAM) vizyon ve misyonuna paralel ve aynı düzlemdedir.
Bu bağlamda temel misyonumuz: Futbolun yerel ve küresel makro özelliklerini incelemek ve yeni yapısal modeller önermek; bu kapsamda entelektüel gelişimi hızlandırmak ve buna ilişkin referans olabilecek bir database oluşturmak ve bunu tüm futbol araştırmacılarının emrine sunmak... Bu amaçla yapılan çalışmaları yayımlamak; gerekli her türlü bilimsel futbol araştırma ve geliştirme projelerine entelektüel anlamda destek vermek.
Temel Vizyonumuz: Önerilen yeni modellerin gerçekleştiğini görmektir.
Yeni podcast serimizde gündemde öne çıkan konuları ya da sitemizde yayımlanan dikkat çekici yazıları sohbet formatında ele alıyoruz. Karmaşık görünen meseleleri daha sade ve anlaşılır şekilde dinleyiciyle buluşturmayı amaçlıyoruz. Apple Podcasts
Deloitte Sports Grup'un Avrupa Futbol Finansmanına ilişkin 32. kez düzenlediği yıllık futbol finans raporuna göre, Avrupa futbol pazarı 2021 - 22 sezonunda bir önceki yıla göre %7 büyüyerek 29.5 Milyar Euro büyüklüğüne ulaştı. Rapora ulaşmak için tıklayınız
Deloitte Football Money League - 2025
Deloitte Money League Raporunu 28. kez yayınladı. Rapora göre Avrupa'nın en zengin 20 kulübünün 2023-24 sezonunda gelirleri toplam 11.2 Milyar Euro'ya ulaştı. Raporu okumak için tıklayınız.
UEFA Kulüp Finans&Yatırım Raporu 2024
UEFA Kulüp futbolunun finansal durumları ve yatırımlarına ilişkin yıllık görünüm ve benchmark raporunu yayınladı. Okumak için tıklayınız
Yirmidördüncü Deloitte Money League raporuna göre Barcelona'nın 715.1 Milyon Euro'luk geliriyle ilk sırada yer aldığı, tamamı merkez lig kulüplerinden oluşan ve bir önceki yıla göre gelirleri %12 azalan Para Ligi raporunu okumak için tıklayınız
UEFA’nın 2023’te yayınladığı en son Kulüp Lisanslamaya İlişkin Karşılaştırma raporuna göre kulüpler Pandemi döneminde 7.3 Milyar Euro zarar ettiler. UEFA raporu, Avrupa kulüp futbolunun endişe verici bir resmini çiziyor. Raporu okumak için tıklayınız.
Türk futbolunun gelirlerinin ve ekonomik görünümünün mercek altına alındığı Futbol Ekonomi Raporu – EkoLig'in dördüncü sayısı yayınlandı. Süper Lig’in 2017-2018 sezonu sonunda 3,2 milyar TL olan geliri, 2018-19 sezonunda 4,2 milyar TL’na ulaştı. Bkz.
The European Club Footballing Landscape 2022
UEFA'nın Avrupa Lulüp futboluna ilişkin 13, kez yayınladığı, Covid-19'un etkilerinin de analiz edildiği raporu okumak için Bkz.
''Taraftar Algısına Göre Türkiye Süper Ligi Marka Değerini Etkileyen Faktörlerin ve Marka Değeri Boyutlarının Değerlendirilmesi'' Prof. Dr. Musa PINAR öncülüğünde yapılan bu araştırmayı okumak için tıklayınız.”
KPMG Avrupa’nın 32 Elit Kulübünün değerlemesini yaptı. Süper Lig’den Galatasaray ve Beşiktaş’ın da bulunduğu bu raporda en değerli kulüp 3.2 Milyar Euroluk değeriyle Real Madrid oldu. Raporu okumak için tıklayınız.
Futbolun Endüstriyel gelişimi, kulüplerin sportif ve iktisadi/mali yapılanışını derinden etkiliyor. Dorukhan Acar’ın Kurumsal Yönetim temelli yaklaşımı ile "Futbolda Endüstriyel Denge ve Başarı"yı okumak için tıklayınız”
Türkiye'de Kadın Futbolunun Gelişimi ve Günümüzdeki Durumu
Futbolda Finansal Sürdürülebilirlik Kapsamında ''Finansal Fair Play Başa Baş Kuralı ve Beşiktaş Futbol Kulübü Üzerinde Bir Uygulama Hüseyin AKTAŞ/Salih MUTLU,